Türk-İran İlişkileri -IV-: İdeoloji

Türkiye ile İran arasındaki ilişkilerin rasyonel bir seyir izlemesini engelleyen önemli faktörlerden biri ideolojik bakış açılarının dış politikaya yansımasıdır. Uluslararası İlişkiler bilimi, dış politikanın çıkarlara odaklanması gerektiğini ve karar vericilerin dış politikayı şekillendirirken ideolojik yaklaşımlardan uzak durmalarının doğru olacağını söyler. Uluslararası sistemin etkili devletleri de dış politikalarını şekillendirirken büyük ölçüde bu çerçevede davranırlar ve ülkelerinin çıkarlarını esas alan bir tavır içerisinde hareket ederler.

Avrupa ülkelerinin İran’a yönelik politikalarını bu “çıkar odaklı rasyonel dış politikanın” örnekleri olarak gösterebiliriz. Bu ülkenin “İslamcı” ideolojisi Almanya ve Fransa gibi ülkeleri rahatsız etmemiş, Tahran ile ekonomik ihtiyaçlarının gerektirdiği ilişkileri kurmaktan geri durmamışlardır. Ancak İran’ın nükleer çalışmalarının kendilerini tehdit ettiğini gördüklerinde bu ülkeye karşı ağır yaptırımlar uygulamaktan da imtina etmemişlerdir. Yani İran’a yönelik politikalarını ideolojik kaygılarından ziyade ekonomik, siyasi ve güvenlik çıkarları doğrultusunda şekillendirmişlerdir.

Peki, Avrupa devletleri İran’a karşı, ülkelerinin çıkarlarını esas alan, ideoloji ve lobilerin etkisinden uzak rasyonel bir politika izlerken Türk-İran ilişkilerinin şekillenmesinde ideolojinin etkisi hangi düzeyde olmuştur?