Doğru Türkçe

Epeydir Türkçe üzerine, dil üzerine yazmadım.

Bir süre, hep klasikleri yazdım, gene de yazacağım. Benim bütün derdim okuma alışkanlığımız, bu toplumun en büyük eksikliği bu. Dilimizi iyi kullanamıyorsak, bunun en önemli nedenidir okuma alışkanlığımızın az olması. Kendimizi ileri ülkelerle karşılaştırarak, kimsenin canını sıkmak istemiyorum. Herkes biliyor, kitap konusunda çook gerilerdeyiz.

İki türlü sözvarlığı vardır: 1.’si etkin (aktif) sözvarlığı, 2.’si edilgin (pasif) sözvarlığı. Birinci kümedekiler günlük konuşmalarda her zaman kullandığımız sözcüklerdir. Ancak ikinci kümedeki sözcükleri ne zaman kullanacağımız pek bilinmez. Bazen yirmi yılda bir kez kullanacağımız sözcükler vardır sözvarılığımız içinde. Beynimizin bir köşesinde belki yirmi, belki otuz yıl sırasını bekler, hatta o sıra hiç gelmeyebilir de... Bazen biz kullanmayız da, bir başkasından işitiriz. Günlük yaşamda rastlamadığımız, edilgin sözvarlığı içinde yer alan bu sözcükler edebiyat yapıtlarında daha sık karşımıza çıkar. Dilin gerçek zenginliği buradadır, edebiyattadır. Bu nedenledir ki, dil gerçek anlamda edebiyatla vardır, edebiyatla gelişir, edebiyatla birlikte öğrenilir. Okuyun, okuyun, okuyun dememiz boşuna değil.

Gözüme kulağıma çarpan dil yanlışlarından söz etmek istiyorum bugün.

TRT’den başlayacağım önce. TRT Müzik’in iyi bir dinleyicisiyim. Özellikle türküleri severim. Türkçenin ana kaynağıdır türküler. Saklı Sözlük’te yer verdiğim sözcüklerin bir bölümünü türkülerimizden derledim.

Çeşitli program sunumlarındaki yanlışlardan söz edeceğim. Uzun bir süre, değerli sanatçımız Melihat Gülses, “Nahif sesli sanatçı” diye sunuldu. “Nahif; zayıf, cılız, çelimsiz” demektir. Elbette böyle demek istemiyorlar. "Naif" demeleri gerekirdi. Yani, “saf, temiz, bozulmamış, özentisiz, doğal” anlamlarında bir sanat terimi olarak özellikle resimde kullanılan bir sözcüktür. Bir dilbilgisi terimi olan “nahiv” vardır bir de, sonu “v” ile biter; “sözdizimi”, “cümle bilgisi” anlamında eski bir sözcüktür. Bu sözcükler çoğu insanın edilgin (pasif) sözvarlığı içinde yer alır, yanlış yapma olasılığımız yüksektir. Bunun çaresi de gene okumaktan geçer.