Dillerin varsıllığı

CNN Türk’te bir program... Yönetici hani 15 Temmuz Darbesi’nde ünlenen, gözleri de, gözlükleri de büyük bir hanımefendi. Konu Osmanlıca ve dil devrimi. Konuşmacılar arasında dil uzmanı yok, konuşmalarından anlıyorum ki Osmanlıcayı, eskiyazıyı bilen de yok. Ama olsun, onlar her konuda kendilerini yetkili görüyorlar. Benim “avurtlaşmak” dediğim türden bir tartışma başlıyor. O programdaki konuşmaları neden beğenmediğimi geçen hafta biraz yazdım. Konuşmacılar, Osmanlıcayı bilmiyorlar, dil konusunda da fazla bilgileri yok. Dilbilimde, sözcük, tümce (cümle) gibi kavramların eskidiğini, dilbilgisinin yerini dilbilimi diye bir bilim dalının aldığını, dillerin varsıllığının öyle bir iki sözcüğün karşılığını arayarak anlaşılamayacağını bilmiyorlar. Bunlar uzun kitaplar dolduracak konular. Sözlerine biraz umutla kulak verdiğim Gürkan Hacır kötü bir yerden, kötü bir örnekle başladı söze: “Türkçede her şeye çıkarmak diyoruz, Osmanlıcada istifrağ etmek var örneğin” gibi bir girişle Osmanlıcanın ne büyük bir dil olduğunu anlatmak istedi sanırım. Böyle bir karşılaştırmayla bir dilin varsıllığını ya da yoksulluğunu anlamak çok eskilerde kalmış bir anlayıştır. Ayrıca G. Hacır belleğini biraz zorlasa “istifrağ etme”nin tam karşılığı “kusmak”tır Türkçede, bundan türemiş bir de “kusmuk” sözcüğü var. Sen “kusmak” yerine “istifrağ” dersen, hem “kusmak” hem “kusmuk” sözcükleri yok olup gider. Nereye gider? Geçmişte bıraktığımız binlerce sözcüğün yer aldığı dil mezarlığına... Epeydir o mezarlığı bu köşede, daha geniş olarak da kitaplarımda, sözlüğümde anlatıyorum. Dillerin varsıllığı konusunu ilkin Cumhuri...