Tanzimat mı ıslahat mı? 

1

Kimi ezberlerimiz vardır, gerektiğinde kolayca kullandığımız. 

Mesela ‘Tanzimat’ bunlardan birisidir. Ne zaman Osmanlı’nın Batı’ya teslim olmasından, kadim değerlerden koparak modernitenin dayatmalarına boyun eğişinden söz etmeye kalksak; 

Be vadide en ağır suçu Tanzimat’a yükleriz. 

‘Ancak gerçekten öyle midir?’ diye sormak bile gelmez aklımıza çoğu zaman. 

“Cümleye malum olduğu üzere Devlet-i Aliyye’mizin bidayet-i zuhurundan berü ahkam-ı Celile-i Kur’aniye ve kavanin-i Seniyyemizin kuvvet-u miknet ve bilcümle teb’asının refahu ma’muriyyeti rütbe-i gayete vasıl olmuş iken yüz elli sene vardır ki gavail-i mete’akibe ve eshab-ı mütenevvi’aya mebni ne Şer-i şerife ve ne kavanin-i münifeye inkiyad u imtisal olunmamak hasebiyle evvel ki kuvvet u ma’muriyet bil’akis za’f u fukra mübeddel olmuş ve halbuki kavanin-i Şer’iyye tahtında idare olunmayan memalikin payidar olamayacağı vazıhatdan bulunmuş olup…”