Amerika’da “Dolar, euronun ardından bakakaldı” diye konuşuyorlar mı?

Çocuklar arada son derece şaşırtıcı oluyor. İnsanı afallatıyor. Geçen gün 11 yaşındaki Ela, bana gayet doğal bir biçimde aynen böyle dedi: “Amerika’da da aynen bizim burada olduğu gibi ‘Bugün euro, doları ezdi.’, ‘Pound bastı gitti. Dolar ardından bakakaldı’ filan diye konuşuyorlar mı?” diye soruverdi. Ben şaşırdım. Açıklayayım: 11 yaşındaki bir altıncı sınıf öğrencisinin bana dolar, euro ve pound demesine şaşırdım öncelikle.

“Hayrola” deyince, “Biz uzun teneffüslerde dolar, euro ne olmuş diye hep birlikte internete bakıp konuşuyoruz.” dedi. Hadise böyleyken böyle. Ortaokul çocuklarının “kur bugün ne olmuş?” diye merak ettiği bir çağdayız. Zamane çocukları işte. Kurları yakından takip ediyorlar. Kurdaki gelişmelerin ne manaya geldiğini 10 yaşından itibaren öğreniyorlar. Neden? Malum akıllı telefonlar ve bilumum internet aparatı, hep yabancı para cinsinden fiyatlanıyor. Ailenin verdiği sözler neden artık daha zor tutuluyor yakından biliyorlar.

Şimdi bu dönemdeki kur intibakının tüketici davranışları üzerindeki etkisi üzerine düşünürken, sanırım bu hadiseyi de dikkate almak lazım. Döviz kuru intibakı, daha geniş bir kitlenin hayatını daha yakından etkileyebilme potansiyeline sahip artık. Bundan önce bu kadar olmazdı.

Türkiye, dünyanın gündemini takip etme konusunda hiçbir zaman çok başarılı olmadı. Ancak dünyanın gündemi ile Türkiye’nin gündemi hiç bu kadar birbirinden ayrışmamıştı. Nedir? Dünyanın mesele ettiği işleri, biz pek kafaya takmıyoruz. Türkiye’nin mesele ettiği işler ise dünyayı zaten ilgilendirmiyor. Halbuki ortak noktalar bulmanın önem taşıdığı bir çağın içindeyiz.

Türkiye bugünlerde bir bütün olarak, “lira bugün dolar karşısında ne kadar ezilir?” meselesine odaklanmış görünüyor. Ortaokul çocukları bile teneff üslerde kurlarda son duruma bir bakıyor. İdaremiz ise hele bir örgütleneyim, bak ben bu işi nasıl çözeceğim derdinde. Hadiseyi tartışanlar, meseleye her nedense bir tek, merkez bankası bugün ne yaptı açısından bakmayı seviyorlar. Seçimden bu yana beş hafta geçti. Daha asıl işe odaklanamadık doğrusu. Hala ortaya bir strateji koyamadık.

Dünyanın gündemi yeni teknolojilerin olası sonuçları Halbuki dünyanın son derece ciddi bir gündemi var. Dünyada kısa vadede parasal genişlemeden (QE-quantitative easing) parasal daralmaya (QT-quantitative tightening) geçişin, orta vadede ise ortalığı saran yeni teknolojilerin olası sonuçları tartışılıyor. Ticaret savaşları yalnızca bu meselelerin sosu. Ben size söylemiş olayım.