Milli devletlerin ‘cirmi’

Türkçemizde yaygın olarak bilinen fakat çoğunlukla yanlış kullanılan güzel bir deyimimiz var: “Ateş olsa cirmi kadar yer yakar!” Gazetemizin yazarı dil ustası Kemal Ateş’in belirttiği gibi bu deyimdeki, “cirim” sözcüğü “cürüm” ile karıştırılır. Cirim, “hacim, oylum” anlamına gelir, cürüm ise “suç” demektir. Sözünü ettiğimiz deyimde doğrusu “cirim”dir. Yani hacminiz neye muktedirse dışınızdaki gelişmelere o kadar etki edebilirsiniz.

Kişisel ilişkilerde olduğu gibi toplumsal bağlamda da, devletlerarası ilişkiler için de aynı durum geçerlidir. Bir devletin gizilgücü (potansiyeli) ve hâlihazırdaki imkânları/yetenekleri ne kadarsa, hem dünyadaki gelişmelere, hem kendi kaderini belirlemek için gerekli şartlara o ölçüde yön verebilir. Emperyalist devletler açısından da, gelişen dünya için de aynı durum geçerlidir. Günümüzde sözgelimi ABD emperyalizmi, Çin’i boğmak, Rusya’yı yenmek, İran’a boyun eğdirmek, Türkiye’yi bölmek istemesine rağmen, bu isteklerini bu ülkelerin sahip olduğu “cirim” nedeniyle başaramamaktadır.