Hayat tekdüze değil ki…

1994 Meksika (peso) krizinden önce Meksika’nın ekonomi yönetiminin ne kadar parlak beyinlerden oluştuğu batı medyasında sıkça dile getiriliyordu. 1997 ortasında Tayland’da patlak verip hızla Endonezya, Filipinler, Kore ve Malezya’ya sıçrayan kriz öncesinde bu ülkelerin önemli bir kısmı “Asya kaplanları” olarak niteleniyordu. Krizden birkaç ay önce aynı başlığı taşıyan bir Dünya Bankası raporu yayınlanmıştı mesela. Son küresel krizi daha önce öngören pek çıkmadı; krizden önce, artan risklere dikkat çeken iktisatçı sayısı bir elin parmaklarını geçmez herhalde. İki tane grafik veriyorum. İlk grafikte 2001 sonu ile 2016 ortasını kapsayan dönemde Türkiye’nin reel gayri safi yurt içi hasıla (eski GSYH) serisinin hareketi (üçer aylık frekansta, son dört çeyreğin toplamı olarak) yer alıyor. Ayrıca 2001’in son çeyreği ile 2008’in ilk çeyreği başındaki trendi, bu trend 2016 ortasına kadar sürmüş gibi “noktalı” bir doğru halinde gösteriyorum. Bir de dikey çizgi var: 2008’in ilk çeyreğini işaretliyor. Amaçlanan şu: Zamanı geriye sarsak ve 2008’in ilk çeyreğine dönsek. Elimizdeki mevcut GSYH verilerini kullanarak hesapladığımız trendi ileriye doğru uzatsak. Elbette bu kadar basit tahminler yapılmıyor ama o dönemde sofistike bir tahmin de yapılsa, küresel krizi öngören olmadığına göre, üç aşağı beş yukarı buna benzer bir trend hesaplanacaktı. Oysa krizle birlikte bizim GSYH baş aşağı gidiyor; sonra toparlansa da, “eski trendinde hareket etseydi ulaşacağı değere” hiç yaklaşamıyor. Tersi bir örnek ikinci grafikte yer alıyor. Grafikte Mart 2015’in ilk haftası ile Ekim 2017’nin ikinci haftası arasındaki dönemde dolar kurunun h...