Eksik haber yanıltır

GAZETECİLİKTE ‘haber değeri’nin kriterleri bellidir. ‘Yayım değeri’ olarak adlandırdığım yeni yaklaşımın kriterleri ise günün siyasi, sosyal ve ekonomik koşullarına göre farklılık gösterebiliyor.

‘Yayım değeri’nin temelde tek kriteri var: siyasi iktidarı, ekonomik güç odaklarını, hatta kimi sosyal grupları rahatsız etmemek, tepkisini çekmemek. Gazetecilik Türkiye’de demokrasinin dördüncü kuvveti olma özelliğini yitirdiği için “Haber değeri var mı”dan önce sorulan soru, “Rahatsız eder mi” oluyor. Eğer rahatsız etmeyecek ya da memnun edecekse ‘yayım değeri’ görülüyor haberlerde. Üstelik 5N1K’sının, yani haberin unsurlarının eksik olması da ‘yayım değeri’ni azaltmıyor.

Böyle olunca da ‘yayım değeri’ görülüp yayımlanan bazı haberlerde ‘haber değeri’ olmuyor; tersine ‘haber değeri’ olan bazı haberler de medyada yer alamıyor. Eleştirel gazeteciliğin yerini açıklama, demeç ve konuşmalara dayanan “dedi” gazeteciliğinin almasının temel nedeni işte bu.

Oysa eleştirel ve nesnel gazetecilik, eleştirilenlere ve en başta da ülkeyi yönetenlere katkıdır. Hatalardan arınmanın yolu eleştirilere açık olmaktır. En yetkin insanların bile eleştiriye tabi tutulmadıkları takdirde hata yapmaları kaçınılmazdır.

‘Yayım değeri’nin, ‘haber değeri’nin önüne geçmesinin sakıncalarından biri de okurun bilgi edinme hakkına zarar verilmesi. Oysa gazetecilik gerçeğin aktarılması işidir. Okurlar da yalın gerçeği aktardığımız için bize güveniyor.

Okurun güvenine saygı, bırakın ‘haber değeri’ olmayan metinleri, unsurları eksik haberlerin bile yayımlanmamasını gerektiriyor. Örneğin Nusr-Et restoranındaki alev şov sırasında turistlerin yanması olayı bazı gazete ve sitelerde “Ünlü et lokantasında turistler yandı” diye verildi, adı gizlendi. Hürriyet’in internet sitesinde ilk gün isim yoktu, okurlar eleştirdi, ertesi gün isim eklendi. Gazetede ise Nusr-Et restoranın adı yazıldı.

Eksik haberlere son örnek, Hürriyet’in 9 Ekim’de manşetten verdiği “Amerikan bayraklı İnönü” fotoğrafıydı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, İsmet İnönü’nün fotoğrafını göstererek “...elindeki bayrak, dikkat edin Türk bayrağı değil. Elindeki bayrak Amerika” demesi elbette haber.