Din dışı dinselleşme: Popülizm

Beklenenin ötesinde ya da beklenenden hızlı her küreselleşme dinamiği, genelde kendine maddi ve manevi sınırlar çizmiş toplumlar için sıkıntılı bir dönemin habercisidir. Söz konusu sınırlar kültürün ve medeniyetin korunmasına yönelik olarak tanımlanırlar, ama çoğu zaman belirli bir yönetim biçiminin ve iktidar ilişkisinin de koruyucusu olarak işlev görürler. Bu nedenle yönetimin ‘dışa açılma’ ve demokratikleşme zorluğu çektiği hallerde, küreselleşme kendine has bir siyasi atmosferin ve ona uygun bir siyasi tutumun doğmasına vesile olabilir… Bu bağlamda en kolay tutum popülizmdir… Dışarıdan gelen her şeyin öncelikle bir tehdit ve tehlike olduğunu varsayan, söz konusu tehdit ve tehlikeleri abartan, yurt içinde iktidarın veya toplumun ‘yabancılaştığı’ unsurları ‘dış mahreçli’ olarak tanımlayan, böylece siyasetin önüne bir beka misyonu koyan bir ruh halinin doğması, çoğu kez popülizmi davet eder. Tehdidin büyütülmesi onun karşısına aynı büyüklükte, tehditle başa çıkabilecek bir özne koymayı gerektirir. Dolayısıyla popülizm devlet yüceltmesinin, ‘gerçek’ vatandaşlık ve millilik söyleminin üzerinde yükselir. Diğer taraftan bu kavramların derinlikli tartışılmasına gerek duyulmaz, aksine olabildiğince sığ ve yüzeysel kalması, siyasetin ihtiyacına göre esnemesi ve böylece olabildiğince çok insanı muğlak bir ideolojik atmosferde bir araya getirmesi hedeflenir. Irkçılık ve ayrımcılık söz konusu yaklaşımın toplumsal düzlemde ete kemiğe bürünmesi, somut düşmana işaret etmesi için gereklidir. Diğer bir deyişle ırkçılığın popülerleşmesi, büyük ölçüde popülizmin ırkçılığı araçsallaştırmasının, söylemi bu sayede ‘cisimleştirme’ gayretinin sonucudur… *** Bugün tüm dünyada yükselen popülizm, hemen her ülkede yukarıda zikredilen niteliği paylaşıyor. Muhakkak ki ülkeler, tarih ve kültür farklılığı nedeniyle çeşitli varyantlara sahip yaklaşımların gözlemlenmesine de vesile oluyor… Ancak popülizmin bilimsel tespit ve incelemelerin süzgecinden geçmiş ortak özellikleri var ve her ülkeyi bunlara bakarak değerlendirmek mümkün. Popülizmin yapısal anlamda 8 özelliğinden söz edilebiliyor.