Kurda çözüm ne olmalı?

Teorik olarak, dolar/TL reel kur endeksini hesaplarken, kabaca TL enflasyonu eksi dolar enflasyonu şeklinde hesaplanır. 2003 baz yılına göre 2025 Eylül ayında TÜFE yüzde 3 395 artmış, Dolar enflasyonu yüzde 76,5 artmış. Bu durumda 2003 Baz yılında 1,4900 olan dolar kurunun 2025 Eylül ayında 41lira 31 kuruş yerine 49 lira 60 kuruş olması gerekirdi.

Oysaki 2003 yılı ve TÜFE bazlı reel kur endeksine göre, Merkez Bankası Eylül ayında reel kur endeksi değeri 70,98’dir. Kur sepetine göre TL yüzde 29 oranında daha düşük değerdedir.

Öte yandan 2003 Euro dolar paritesi 1,881 ve 2025 Eylül Euro dolar paritesi 1,557’dir. Bu durumda MB reel kur endeksine göre denge kuru olarak 2025 Eylül ayında Dolar /TL kuru 30 lira 44 kuruştur.

MB reel kur endeksinin piyasa kurunu yansıtmadığı görülüyor. Nedenlerine gelince;

Türkiye’de dalgalı kur sistemi çalışmadı. Zira Teorik olarak dalgalı kur sisteminin döviz kurunu dengeye getireceği savunulmuştur. Dalgalı kur sisteminde, cari açık ortaya çıkarsa döviz ihtiyacı ve döviz talebi artar. Döviz kuru değer kazanır, milli para değer kaybeder. Ülkenin dış rekabet gücü artar. Çünkü milli parayla hesaplanan ürün fiyatı, döviz cinsinden düşer. Milli paranın değeri yüzde 40 düşerse, ihracatçı 1 dolara sattığı ürünü 60 sente düşürebilir. Buna karşılık ithal malları da milli para cinsinden yine yüzde 40 oranında daha pahalı olur. Sonuçta ithalat talebi düşer. İhracat artar.

Dış ticaret açığı ve cari açık kalkar. Dış ödemelerde yeniden denge sağlanır. Cari fazla veren durumlarda ise tersi olur.