Din istismarı kalkınmaya engeldir

Bu altyapının en önemli olanları, hukukun üstünlüğü, bağımsız yargı, demokrasi ve laik devlettir.  Aksi halde ne kadar gerçekçi olursa olsun hiçbir teori, hiç bir politika ve  plan -program uzun dönemde kalkınma yolunda başarılı olamaz. Geçici büyüme olabilir fakat hep büyüme sürdürülemez. Dahası sosyal gelişmeleri de içine alan bir kalkınma olmaz.

Bu gün demokrasinin olmadığı Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinde ve yakın geçmişte Tunus'ta ve halen Libya'da kalkınma sağlanamadı. Tunus demokrasiye yeni geçti. Şeriat yönetimine geçen Pakistan'da ise bu gün ve ufukta kalkınma umudu yoktur.