Borsada mano kazandı

Mano'yu herkes bilir… Yine de açıklamakta yarar var… Kumar oynatan kişiye ya da kumar oynanan yere, oyundan verilen belli paya mano deniliyor.

TÜİK, her ay, aylık ve yıllık olarak, Finansal yatırım araçlarının nominal ve reel getiri oranlarını açıklıyor. Dolar, Euro ve Altın 2014 yılı ile 2019 yılları arasında bazı istisnalar olmakla birlikte sürekli reel getiri sağlamış.

Mevduat faizi ise sürekli reel kayıp getirmiş. 2013 yılı Eylül ayında bankaya 100 lira yatıranın, nominal faizler de  dahil,  TÜFE'ye göre reel (satın alma gücü) olarak elinde 84.30 lira kalmış. Yani bankalar mevduat sahibine eksi reel faiz vermişler. Başka bir ifade ile mevduata  para yatıran tasarruf sahiplerinin her 100 lirasından 15.70 lirası bankaya satın alma gücü olarak, adeta gizli bir vergi gibi bankalara aktarılmış.

Dahası TÜİK yalnızca brüt mevduat faizlerini açıklıyor. Mevduattan stopaj olarak alınan vergileri de katarsak, mevduat sahibinin satın alma gücü daha fazla düşmüş demektir.

Özet; tasarrufunu bankalara mevduat olarak yatıranları, bir yandan bankalar bir yandan devlet çarpmış. Elbette bu şartlarda tasarruflar para altın ve gayrimenkul gibi atıl yatırımlara gidecektir.

Bu durumda, dış kredileri bir yana koyarsak,  bankaların iflası söz konusu olmaması gerekir.  Çünkü bir yandan mevduata eksi reel faiz veriyor, öte yandan da krediden yüksek reel faiz alıyor.