Kırılma noktası

Bir iktidarın, bir liderin, kırılma noktası nedir?
Bir iktidar, bir lider, ne zaman düşer?

***

Bu sorunun yanıtı Demokrasilerde ve Diktatörlüklerde farklıymış gibi görünür ama aslında aynıdır:
Bir iktidarın, bir liderin, kırılma noktası, onun artık yönetememeye başladığı noktadır!
Demokrasilerde bu nokta seçimlerde belirlenir...
Diktatörlüklerde ise, dün Mehmet Ali Güller’in de yazdığı gibi darbe ya da devrimlerle sonuçlanır.

***

Kırılma noktasına, yani yönetememe noktasına geliş Demokrasilerde aydınlık ve net, diktatörlüklerde ise karanlık ve karmaşık bir süreçtir:
Demokrasilerde, seçimi kaybeden gider.
Diktatörlüklerde, sorunlar çözülemez hale gelip halkın memnuniyetsizliği arttıkça, liderin yetkileri arttırılır, rejim merkezileşir ve sertleşir...
Liderin yetkileri arttırıldıkça, rejim merkezileşip sertleştikçe, lider hem tek sorumlu olarak eleştirilerin doğrudan hedefi haline gelir, hem de tek başına kaldığı için yönetememeye başlar:
Sorunların artması, merkezileşme ve baskı, birbirini tetikleyen sarmal olarak, uzun bir süreç halinde gelişir ve “yönetememe noktasında” kırılır; iktidar ve lider düşer.
Toplum yeterince endüstrileşmiş ve kentleşmiş, sınıfsal açıdan da gelişmişse demokratik devrim olur...
Toplum hâlâ Din/Tarım Toplumu veya Kabile Toplumu aşamasındaysa, darbe olur.

***