Dolar kaç lira olmalı?

Dünyanın hemen her yerinde geçen ve hemen her ülkenin döviz rezervlerinde en çok bulunan “para birimi” (currency) ABD Doları’dır. Para birimlerinin fiyatlandırılmasında dolar adeta bir “mihenk taşıdır”. Diğer ülkelerin para birimlerinin “fiyatı” dolarla söylenir. Fiyatta bir değişiklik olunca, dolara karşı değerlendi veya dolara karşı değer kaybetti denir. Bu tarz değerleme, sadece TL gibi yumuşak (soft currency) para birimleri için değil, kendisi bizatihi döviz (hard currency) olan Euro veya Japon Yeni için de geçerlidir.  Doların, Türk Lirası cinsinden fiyatı, Türk ekonomisinin gidişatını belirleyen en önemli faktördür.  “Dolar ucuzladı”  veya “TL değer kaybetti” spotları ekonomi haberleri içinde mutlaka yer alır. Acaba dolar ucuzdu da pahalandı mı, yoksa pahalıydı da ucuzladı mı sorusuna “denge kuru” denilen “sanal” bir dolar fiyatına göre karar verilir.

DÖVİZ FİYATLARI NASIL OLUŞUR

Ekonomi bilimi “Arz-Talep kanunu” üzerine inşa edilmiştir. Bu kanun insanlara şunu söyler: Bırakın, fiyatlar piyasada serbestçe oluşsun. Böylece hiçbir malın sıkıntısı çekilmez. Ucuz veya pahalı ama çarşıda her şey bulunur. Çünkü “piyasa fiyatı” denen fiyat, tüm mal ve hizmetlerin arzını, talebine eşitler. Döviz de son tahlilde bir maldır. Döviz kazandıran faaliyet (ihracat, turizm vs.) ülkenin döviz arzını sağlar. Döviz harcayan faaliyet (ithalat vs.) de döviz talebini oluşturur. Teorik olarak, eğer döviz fiyatlarına müdahale edilmezse, ülkede hiçbir zaman döviz sıkıntısı olmaz.