Birleşik kaplar kuramı

Önce “Birleşik Kaplar” deneyini hatırlayalım. Yatay bir borunun üzerinde açılan farklı çaplardaki deliklere, eşit çaplarda dikey borular kaynatılıyor. Daha sonra bu dikey borulardan herhangi birinden içeriye belli miktarda su konuyor. Kısa sürede dikey borulardaki su düzeyleri, boru çapları ne olursa olsun (kılcal etkisi/capillary action hariç) eşitleniyor. Çünkü yer çekimi/hava basıncı, seviye farkına izin vermiyor.

★★★

Bu deneyden kalkarak ekonomik evren için şöyle bir hükme varılıyor: Bir ülkenin tüm kurumları birbiriyle kökten bağlantılıdır. Dolayısıyla bunların gelişmişlik düzeyleri birbirinden pek farklı olamaz. Bir ülkenin üniversitelerinin dünya sıralamasında yeri neyse, sanayi firmalarının, adaletinin, sanatının da dünyadaki sırası aynıdır. Spor (futbol diye okuyun) için de bu kural geçerlidir denir. Mesela Türk futbol takımlarının, kişi başına milli geliri Türkiye’den yüksek ülkelerin futbol takımlarını yenmesi az rastlanan bir sonuçtur. Bunun tersi de doğrudur. Yani, kişi başına milli geliri Türkiye’den düşük ülkelerin takımlarına karşı galibiyet almamız olağan kabul edilir. Eğer bizim takım, böyle bir ülkenin futbol...