Demokratik Cumhuriyet mi Başkan devleti mi?

1923 yılının Eylül ayıydı.

Die Presse Gazetesi, İstanbul doğumlu muhabiri Hans Josef Lazar’ı Ankara’ya göndermiş, “yeni Türk devletini kuran Gazi Mustafa Kemal ile görüşmeden dönme” talimatı vermişti.

Lazar’ın ilk zorluğu Ankara’ya ulaşmak olmuştu. O zorlu yolculuktan sonra Gazi Mustafa Kemal ile görüşmeden dönmesi akıl karı değildi. O yüzden ısrarcı oldu ve amacına ulaştı.

Günlerden 23 Eylül 1923’tü. Gazi Mustafa Kemal, gazeteci konuğunu Büyük Millet Meclisi’ndeki Başkanlık makamında kabul etti. Tam 45 dakika görüştüler.

Lazar’ın söyleşisi, Gazi’nin kullandığı bir kelime nedeniyle tarihi bir önem kazandı.

Zira, daha önce fikir olarak kurmaylarıyla tartıştığı, kafaya koyduğu yönetim şekli, ilk kez o kelimeyle Batı’ya ilan ediliyordu: “Cumhuriyet”…