Milli Piyango halkı kandırıyor

BUNU YAZMAK GEREK

Her yılbaşının en çok konuşulan konularının başında Milli Piyango’nun yılbaşı çekilişi gelir. Çünkü Milli Piyango her ay içinde yaptığı üç çekilişin ötesinde yılbaşında ikramiye miktarını “astronomik” hale getirir. Bu da milyonlarca yurttaşın “Belki de sıra bende” umudunu olabildiğince tahrik eder. Ancak iki yıldır yılbaşı çekilişlerinde “tam olarak hile olmasa bile derin bir haksızlık” yapıldığını yazmaya çalışıyorum. Çünkü Milli Piyango idaresi tüm biletleri satabilmek için tam ve yarım biletlere ayrılan numaraları çok azaltarak bütün yükü çeyrek biletlere veriyor. Böylelikle tam bilet alanların genel kazanma oranları düşmüş oluyor. Zaten bu nedenle son 11 yıldır büyük ikramiye hep çeyrek bilete çıkıyor. Bu olasılık hesaplarını alt üst eden bir durum ki Milli Piyango’nun yılbaşında tam, yarım ve çeyrek biletleri farklı bastığını da bu şekilde ortaya çıkarmıştım. Geçtiğimiz yıl bu hesabı yaptığımda mühendis okurlarımdan Abdullah Cenkçiler “Sonuçta her numaraya büyük ikramiye çıkma ihtimali 10 milyonda bir, sizin hesabınız yanlış” mesajı göndermişti. Ancak Cenkçiler bir süre sonra “Bir kere daha düşündüm ve hesapladım siz haklısınız, Milli Piyango ciddi bir haksızlık yapıyor” demişti. Abdullah Cenkçiler bu yıl da Milli Piyango’nun dağıtacağı ikramiyeyi nasıl abarttığını ve böylelikle halkı yanılttığını aritmetik hesaplamalarla kanıtlıyor. Cenkçilerin yazısı şöyle;  Piyango idaresi yılbaşı çekilişi için 7 haneli 10 milyon numarayı içeren toplam 600 milyon liralık bilet basıldığını bunun 349 milyon lirasının (yüzde 58) ikramiye olarak dağıtılacağını beyan ediyor.  Bu beyan gerçeği yansıtmaktan oldukça uzak. Gerçekte dağıtılan toplam ikramiye tutarı 172 milyon TL yani belirtilen miktarın yarısından bile az.
Piyango idaresi, 10 milyon bilet içerisinden 2.950.269 bilete irili ufaklı ikramiye çıkacağını biletlerin arkasında belirtmiş. Oysa ikramiye isabet edecek 2.950.000 biletin her birinin içerisinde 60 TL’lik bilet fiyatları da var. Yani toplamda 2.950. X 60 = 177 milyon lira ikramiye isabet eden biletler için bilet sahiplerince ödenen para. Örnek: Amorti olarak verilecek  2 milyon biletin  tutarı 120 milyon ikramiye değil ki! Bu hem piyango idaresi ve hem de amorti tutturanlar için ne kâr-ne zarardır. Kumar ve şans oyunları ile matematiksel beklenti (mathematical expectation) hesaplarında bu böyledir. Diğer ikramiyelerden de örnekleme yapalım. 7 adet son iki rakama ikramiye çıkan biletlerin 120 TL ikramiye kazanacağı belirtiliyor. (Toplamda 700.000 X 120 = 84 milyon TL) Esasen,120 liranın 60 lirası yani yarısı bilet parası olduğundan  ikramiye tutarı 84 milyon yerine 42 milyon lira. Uç bir örnek verirsek 60 TL’lik tam bilete en büyük ikramiye olan 61 milyon lira isabet ettiğinde ikramiye 61 milyon – 60 = 60 milyon 999 bin 940 TL olmaktadır. (Kuşkusuz bilet parası büyük ikramiyeler yanında son derece küçük kaldığından dikkate alınmaması normal. Ama küçük ikramiyelerde ihmal edilemez)
Buna göre: Dağıtılacak gerçek ikramiye miktarını tespit etmek için ikramiye çıkan 2.950.000 biletin bilet paraları toplamı 177 milyon liranın, biletlerin tamamının tutarı 600 milyon lira ile sözde ikramiye tutarı
349 milyon liradan çıkarılarak hesap yapılmalıdır.
Bu takdirde:
600 – 177 = 423,
349 – 177 = 172 milyon lira (dağıtılacak gerçek ikramiye toplamı) olacaktır. Oransal olarak hesaplarsak 172 : 423 = yüzde 40.7 bulunur. Sonuçta Piyango idaresi, çekilişe katılanların kazanç miktarlarını abartmakta,  iki misli fazla göstermektedir.

ŞAŞIRDIM