Müslümanlar, kitaplar ve kütüphaneler

İsmini hatırlamadığım bir kitapta, Kardinal Ximenes’in 15. yüzyıl sonlarında İslâm’ın İspanya’daki bütün izlerini silmek amacıyla Gırnata’nın Babürremle meydanında bir milyona yakın nadide kitabı yaktırarak inanılmaz zenginlikte bir bilgi birikimini yok ettiğini okumuş ve bu bilgiyi bir yazımda kullanmıştım. O devrin şartlarında bu kadar kitabı bir araya getirmenin mümkün olmadığını düşünen bazı dostlarımın bir milyon rakamını çok mübalağalı bulduklarını hatırlıyorum. Birkaç gün önce Prof. Dr. İsmail E. Erünsal’ın Orta Çağ İslâm Dünyasında Kitap ve Kütüphane isimli yeni kitabını okurken aynı bilgiyle karşılaştım: “Kurtuba ve Gırnata başta olmak üzere yüzlerce kitap koleksiyonuna sahip olan Endülüs şehirleri, İspanyol istilasına uğradıklarında kütüphanelerde mevcut kitapların bir kısmı dâhilî karışıklıklar neticesi yağmalanıp satılmış ve bunların önemli bir bölümü Kuzey Afrika’ya götürülmüştü. Kalanların çoğu da Katoliklerin taassubundan kurtulamamıştır. Girnata’da binlerce kitap İsabella ve Ferdinand’ın emirleriyle şehrin büyük meydanlarında yakıldı. Rivayet edildiğine göre Kardinal Ximenes de Cisneros, İslam kültürünün izlerini silmek için olanca gayreti ile çalıştı ve Biberrambla meydanında düzenlenen bir kutlamada bir milyonun üzerinde kitap yaktırdı.