ABD İran’da ne yapmak istiyor?
ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarının ikinci paketi, yarın devreye girecek. İlki 6 Ağustos 2018’de yürürlüğe giren yaptırımlarla ABD, İran ekonomisini zayıf düşürmeyi, bu yolla...
ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarının ikinci paketi, yarın devreye girecek. İlki 6 Ağustos 2018’de yürürlüğe giren yaptırımlarla ABD, İran ekonomisini zayıf düşürmeyi, bu yolla rejimi sarsmayı, hatta devirmeyi amaçlıyor. İkinci parti yaptırımların hedefi, küresel petrol rezervlerinin yaklaşık yüzde 10’una, doğalgaz rezervlerinin yüzde 20’sine sahip olan İran’ın enerji ihracatını sıfırlamak. Ancak ABD’nin eli de çok rahat değil. Ülkelerin ve ittifakların aldıkları tutumları sıralayalım…
ABD, 1979 İran İslam Devrimi’nden beri İran’la sorunlu. İran’a karşı Birleşmiş Milletler ve NATO’yu da devreye sokuyor. Müttefiklerini, İran’la ticaret yapmamaları yönünde uyarıyor.
Avrupa Birliği (AB), İran gibi büyük bir pazarı kaybetmek istemiyor. İran’ın enerji kaynaklarının büyüklüğünü biliyor. AB - İran ticaret hacmi 22 milyar Avro. Her ne kadar Alman ve Fransız şirketleri, ABD’nin yaptırım kararına uyup İran’dan çıkmaya başladılarsa da, Almanya’nın inisiyatifiyle, AB karşı hamle yaptı. İran’la yeni kurulacak finansal bir mekanizma üzerinden ticaret yapmayı sürdüreceğini (petrol ticareti dahil) açıkladı. Brüksel, Tahran’la imzalanan nükleer anlaşmaya bağlılığını yinelerken, ABD’yle İran konusunda tam uyum içinde olmadığını da gösterdi.
Rusya ve Çin, ABD’nin küresel ölçekte en büyük rakibi olmalarının yanında, ABD’ye karşı İran’ı destekliyorlar. İkisi de ABD yaptırımlarına karşı. İran’ı a) stratejik ve jeopolitik konumuyla, b) bölgesel aktör olduğundan, c) enerji zenginliğinden ötürü, d) Avrasya güçleriyle birlikte hareket ettiği için, e) ABD karşıtı tutumu nedeniyle, f) ekonomik açıdan büyük bir pazar olarak önemsiyorlar. Çin, İran’daki en büyük yabancı yatırımcı, 100’den fazla şirketiyle faaliyette. Petrol ve doğalgazda dışa bağımlı olan Çin, İran’ın enerji sektörünün gelişmesini önemsiyor. Doğu’nun yükselen bir diğer ülkesi, İran enerji kaynaklarının önemli bir müşterisi Hindistan da, yaptırımlara uymayacağını açıkladı. Avrasya’nın büyük...