Tümel ilkeler ışığında İslam’ı yeniden anlamak (4)

Tümel kavramlar içerik açısından sürekli evrilirler. Bilim ve teknolojideki gelişmeler, üretim ilişkileri, sosyolojik etkileşimler, hukukun ve adalet mekanizmalarının özgürlükler ve haklar zemininde genişlemesi, dinin kaynaklarını günümüz koşulları içinden yeniden okumayı zorunlu kılar. Tüm bunlar aklın durağan bir yapıda olmadığını da gösterir. Kendini aşmak isteyen akıl, bunu bilimde, felsefede, hukukta, teknolojide yapar; bunu teolojik algıda da yapar. “Her an bir şan’da (yaratıda) olan” (Rahman/29) yani her an kendini bambaşka bir yolla ortaya koyan Tanrı’ya iman eden kişi fikirlerini donduramaz. Kur’an’da aklın isim olarak değil de fiil olarak kullanılması (teakkul) imanı da dinamik bir noktaya taşır. Dahası var; tezekkür, tedebbür, tefakkuh, tefekkür gibi kavramlar aklın farklı faaliyetlerini ortaya koyar. Düşünce...