Karizmatik lider problemi ve devlet

İnsan özünde, iyi ve merhametli midir yoksa bencil ve şiddete meyilli midir? Bu sorunun siyaset felsefesinde bir yeri ve farklı cevapları vardır. Toplumsallaşma başladığı günden itibaren insan özünü yansıtabilmek için fırsat buldu. Bazı toplumlar yıktıklarıyla bazıları ise yaptıklarıyla tarihe ismini yazdırdı. Peki, farklı olan neydi? Doğdukları coğrafya onları savaşa sürüklemiş olabilir. Daha verimli topraklar için savaşmış olabilirler. Veya Tanrı’nın buyruğu olduğuna inandıklarını başkalarına kabul ettirmek için Tanrı adına can almışlardır. Ne büyük kibirdir kendini Tanrı’nın yargıcı sanmak…

Tarihte, gücü olduğu halde savaşmamış, hükmünü-iradesini bir adım daha öteye yaymak istememiş bir devlet yazılmamıştır. Toplum olmakla başlayan bireysel özgürlüğün yitimi, telafiyi toplumsal alanını genişletmekte aramış olabilir. Bu haliyle bile en azından toplumun kendi içinde mutabakatı gerekir.

KİMSE SORGULANAMAZ DEĞİLDİR

Toplum, kendi için iyi olanı bilecek erdemleri haiz değilse (buna bir nevi reşit olamama hali de diyebilirsiniz) iktidar mutlak bir güce sahip olmalıdır. Bu durumda toplum, mutlak güce sahip...