Allahu Ekber, Allahu Ekber!

Bugün, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın 18 Temmuz 1932 tarihli bir genelgesi ile resmen ve tüm yurtta ezan Türkçe okunmaya başladı. 9 yıl sonra 1941 yılında ise Arapça ezan yasağı getirildi.

19. yüzyılda “3 tarzı siyaset” tartışmaları beraberinde Türkleşme, İslamlaşma yanında Batılılaşma / Çağdaşlaşma: Muasırlaşma, hareketi sekülerleşmeyi de getirdi. Sultan Abdülaziz devrinde Ali Suavi, dini ibadetlerin Türkçeleştirilmesi gerektiğini alenen savunan ilk kişilerden biridir. Bu çabalar batıdan ciddi destek görür. Macar halk edebiyatının tanınmış ismi İgnaz Kunoş 1885’te İstanbul’da verdiği bir konferansta, bu desteğini açıkça dile getirmişti. Mesela Ziya Gökalp bir şiirinde şöyle der: “Bir ülke ki, camiinde Türkçe ezan okunur. / Köylü anlar manasını namazdaki duanın / Bir ülke ki, mektebinde Türkçe Kuran okunur / Küçük büyük herkes bilir buyruğunu Hüda’nın / Ey Türk oğlu, işte senin orasıdır vatanın.”

Bu süreç, aynı zamanda Protestan İslam hareketinin ilk adımlarından biri sayılabilir ki, bu süreç önce Türkçüler, ardından batıcılar, eşzamanlı olarak Kemalistler ve...