Trump’ın ‘tasarruf’ vaatlerine ne oldu?
Çok değil, iki ay kadar önce, Amerikan medyasında ABD Başkanı Trump’ın “ Savunma Bütçesi ”nde tasarruf kesintileri için hazırlık yapılması talimatı verdiğine dair haberler dolaşımdaydı. Askerî Bütçedeki kesintiler Trump’ın Federal Harcamalardaki tasarruf plânının bir parçasıydı. Haberlerde Trump’ın Savunma Bakanı Pete Hegseth ’in 2026 yılı askerî bütçesinde “ yüzde 8” lik bir tasarruf yapılması için çalışma başlattığı da belirtiliyordu. Trump federal harcamalarda tasarrufları belirlemek için kurulan
Çok değil, iki ay kadar önce, Amerikan medyasında ABD Başkanı Trump’ın “Savunma Bütçesi”nde tasarruf kesintileri için hazırlık yapılması talimatı verdiğine dair haberler dolaşımdaydı. Askerî Bütçedeki kesintiler Trump’ın Federal Harcamalardaki tasarruf plânının bir parçasıydı. Haberlerde Trump’ın Savunma Bakanı Pete Hegseth’in 2026 yılı askerî bütçesinde “yüzde 8”lik bir tasarruf yapılması için çalışma başlattığı da belirtiliyordu.
Trump federal harcamalarda tasarrufları belirlemek için kurulan istişarî nitelikteki “Hükümet Verimliliği Bakanlığı”nın(DOGE) başına dünyanın en zengin adamı Elon Musk’ı getirmişti. Musk’ın ve “DOGE”nin eş başkanı Vivek Ramaswamy’nin 20 Kasım 2024’te “Wall Street Journal” gazetesinde yayınlattıkları ortak makalede federal harcamalarda 2 trilyon dolarlık kesinti yapılacağını vaat etmiştiler. Pentagon harcamalarının denetimden geçmemesini eleştiren Musk ve Ramaswamy kesintilerin askerî bütçeyi kapsayacağını da belirtmiştiler.
Musk’a en sıcak destekse Demokratik-Sosyalist Senatör Bernie Sanders’tan gelmişti. ABD Kongresi’ndeki Demokratlar’ın İlerici-Sol kanadından Ro Khanna ise “X” hesabından yaptığı paylaşımda Silahlı Hizmetler Komitesi'nde Musk ile çalışmaya hazır birçok Demokrat vekil olduğunu söylüyordu. Musk, Khanna’nın mesajına "Harika!" diyerek karşılık veriyordu.
Sayılı zaman çabuk geçiyor. Trump bu ayın ilk haftasında, Beyaz Saray’da “Gazze kasabı Netanyahu” ile yaptığı görüşmenin ardından yaptığı açıklamada 2026 yılı Askerî Bütçesi’nin “1 trilyon dolar” olacağını duyurdu. Bu rakam 2025 yılı Savunma Bütçesi’nden 100 milyar fazla. Buna göre 2025 yılına kıyasla askeri bütçede “yüzde 12” oranında artış yaşanacak.
ABD’de Savunma Bütçesinin daraltılması gerektiği konusunda her yıl tartışmalar yaşanıyor. Günün sonundaysa iki partili bir uzlaşmayla tartışmalar buharlaşıyor, rakamlar yükseliyor, askerî bütçenin onaylanmasıysa kolayca gerçekleşiyor. “Sonu gelmez savaşlar”dan beslenen “Amerikan Askerî- Endüstriyel Kompleksi” her zaman olduğu gibi istediği bütçeyi alıyor.
Lobisiyle, sözde düşünce kuruluşlarıyla, medya ve Kongre bağlantılarıyla “Askerî- Endüstriyel Kompleks” ABD’nin en güçlü partisi konumunda. ABD Başkanlarından Dwight D. Eisenhower 1961’deki “Veda Konuşması”nda Amerikan halkını askerî-endüstriyel kompleksin yerel ve federal kurumlara yayılan siyasî nüfuzunun gelecekte yol açabileceği tehlikelere karşı uyarmıştı. Ancak bu uyarı “tarihi bir konuşma” olarak hatırlanmak dışında bir etki yapmadı.
1 trilyon dolarlık askerî bütçe “İkinci Dünya Savaşı”ndan bu yana ABD’nin en büyük askerî bütçesi olacak. Bazı savunma analistleriyse diğer bakanlıkların bütçelerine sokuşturulan askerî nitelikteki diğer harcamalarla birlikte rakamın 2 trilyon doları bulduğunu belirtiyorlar. Bu devasa bütçe Trump’ın “Sonu gelmez savaşlara son vereceğim“ vaadiyle çelişiyor tabii.
Trump’ın gümrük vergilerine itiraz eden Elon Musk’ın 1 trilyonluk askerî bütçeye sessiz kalmasıysa dikkat çekiyor tabii. Musk’ın federal harcamalarda 2 trilyon dolarlık kesinti vaadi de boşa çıktı. Musk vaadini önce 1 Trilyon dolara, ardından da 150 milyar dolara düşürdü.
Askerî bütçedeki artışın genel bütçenin hangi kısmından yapılacak tasarruflarla sağlanacağı ise bir diğer yakıcı başlık. ABD Kongresi’ndeki bazı Cumhuriyetçiler bu tasarrufların dar gelirli aileler için ayrılan sosyal harcamalardan tırtıklanmasına karşı çıkacaklarını ilân ettiler.
Bir diğer dikkat çeken husus, Trump’ın askerî bütçeyi 1 trilyon dolar olarak ilân ettiği sıralarda Pentagon’un Musk’ın “SpaceX” şirketiyle kabaca 6 milyar dolarlık sözleşme imzalamasıydı. “Reuters”in iki gün önce servis ettiği bir haberdeyse “SpaceX” ve iki ortağının Trump’ın "Altın Kubbe" füze savunma kalkanı için favori adaylar arasında yer aldıkları belirtiliyordu.
SpaceX’in ortaklardan biri roket ve uydu sistemleri yazılım üreticisi “Palantir”, diğeriyse drone üreticisi “Anduril” imiş. Palantir’in patronu Peter Theil’in ABD Başkan Yardımcısı J. D. Vance ile yakın ilişkisi biliniyor. Palantir, İsrail Savunma Bakanlığıyla da iş yapıyor. İsrail, “Amerikan Askerî- Endüstriyel Kompleks”in müşterileri için ‘canlı atış fuarı’ işlevi görüyor.
ABD’nin Savunma Bütçesiyle ilgili tartışmaların tasarruftan daha çok paranın akacağı yön ve sektörlerle ilgili olduğu anlaşılıyor. Asıl mesele, askerî sektörlere yönelen tekno-liberterler’in yerleşik “Amerikan Askerî-Endüstriyel Kompleks”e dahil olma mücadelesi gibi gözüküyor.
