Trump neden vazgeçti?
ABD Başkanı Trump ABD’nin ticaret yaptığı tüm ülkelere getirdiği ek gümrük vergilerini 90 gün süreyle askıya aldı. Trump “ yüzde 10 ” gümrük vergisiyle ülkeleri eşitledi. ABD’nin ticaret savaşlarının öznesi olan “ Çin ” ise bu askı işleminin dışında bırakıldı. Çin ve ABD arasında sert gümrük misillemeleri başladı. Dünyanın gözü Trump ve Şi Cinping’e çevrilmiş bulunuyor. Herkes bu düelloyu izliyor: Önce kim gözünü kırpacak, Trump mı, yoksa Şi Cinping mi? Ziyadesiyle sert gümrük vergilerini Trump’ın
ABD Başkanı Trump ABD’nin ticaret yaptığı tüm ülkelere getirdiği ek gümrük vergilerini 90 gün süreyle askıya aldı. Trump “yüzde 10” gümrük vergisiyle ülkeleri eşitledi. ABD’nin ticaret savaşlarının öznesi olan “Çin” ise bu askı işleminin dışında bırakıldı. Çin ve ABD arasında sert gümrük misillemeleri başladı. Dünyanın gözü Trump ve Şi Cinping’e çevrilmiş bulunuyor. Herkes bu düelloyu izliyor: Önce kim gözünü kırpacak, Trump mı, yoksa Şi Cinping mi?
Ziyadesiyle sert gümrük vergilerini Trump’ın ticaret müzakerelerinde elini güçlendirmek için başvurduğu bir yöntem olarak görenler de var tabii. Bu görüşte olanlar, Trump’ı ABD eski başkanlarından Richard Nixon’a atfedilen “Deli Adam Teorisi”yle ilişkilendiriyorlar. Nixon “Soğuk Savaş” döneminde “Sovyetler Birliği” başta gelmek üzere ABD’nin hasımlarıyla müzakerelerde kaldıraç gücünü yükseltmek için “Deli adam” rolü oynamasıyla meşhurdu.
Trump’a göre sert gümrük vergileri etkili olmuştur ve ülkeler müzakere etmek için sıraya girmiştirler. Ne var ki Trump’ın 90 günlük erteleme kararında Amerika’nın kendi içinden, hatta kendi siyasî kampının içinden gelen tepkilerin çok daha etkili olduğu anlaşılıyor.
Serbest piyasa, daha az düzenleme, daha az harcama, daha az vergi Cumhuriyetçi Parti’nin yerleşik ana akım kanadının siyasî akidesinin önde gelen umdeleridir. Trump Yönetimiyse “Amerikan Sağı”nın hiziplerini içinde barındıran bir koalisyon. Koalisyon bileşenlerinin her birinin kendi ajandaları var ve bu ajandalar arasında tabiatiyle bir çıkar çatışması söz konusu.
Trump’ın istişari nitelikli “Hükümet Verimliliği Bakanlığı”nın başkanı olarak görevlendirdiği Musk’ın gümrük vergilerine itiraz etmesi bu koalisyonun kırılganlığın bir işareti. Ancak Musk Trump’ı değil, Trump’ın ticaret ve üretim danışmanı Prof. Peter Navarro’yu hedef aldı. Musk ve Navarro arasında karşılıklı hakaret içeren çok sert atışmalar yaşandı. Trump’ın ilk Başkanlık döneminde “Ulusal Ticaret Konseyi Direktörü” olan Navarro şöhretli bir Çin karşıtı şahindir.
Ek gümrük vergilerine Trump’ın ve Cumhuriyetçiler’in milyarder mega-bağışçılarından da şiddetli tepkiler geldi. Milyarder finansçı Bill Ackman, Citadel'in kurucusu Ken Griffin, Home Depot'un kurucu ortağı Ken Langone gibi birçok milyarder de itirazcılar arasındaydılar.
Cumhuriyetçi Parti’nin Senato’daki eski Çoğunluk Lideri Mitch Mcconnell ve liberter Senatör Rand Paul da itirazcılar listesindeler. Temsilciler Meclisi’ndeki birçok vekil de yeni vergi ihdas etme yetkisinin Kongre’ye ait olduğunu savunarak Trump’ı yetkisini aşmakla itham ediyorlar.
Bir diğer tepkiyse Amerikan Sağ hukukçu ağının gizemli ve güçlü liderlerinden Leonard Leo ve milyarder Charles Koch tarafından desteklenen “Yeni Sivil Özgürlükler İttifakı’ndan(NCLA) geliyordu. “NCLA”, işleri Çin'den ithalata dayanan Florida merkezli ev eşyaları şirketi olan “Simplified” adına dava açıyordu. “NCLA” açıklamasında "Başkan Trump, Çin'den yapılan ithalata kanunun izin vermediği bir gümrük vergisi uygulamak için acil durum yetkisine başvurarak bu yetkiyi kötüye kullanmış, Kongre'nin gümrük tarifelerini kontrol etme hakkını gasp etmiş ve Anayasa'nın kuvvetler ayrılığı ilkesini bozmuştur” deniliyordu.
Leonard Leo, kökleri 1980’lerin başlarına uzanan “Federalist Toplum” adlı kuruluşun uzun yıllar liderliğini yaptı. Katolik muhafazâkâr hukukçuların kontrol ettiği “Federalist Toplum” Cumhuriyetçi Başkanların federal yargı atamalarında başrol oynuyor. Trump’ın ilk döneminde “Yüksek Mahkeme”ye üç yargıcın atanmasında etkin rol oynayan Leo halihazırda Yahudi iş adamı Barre Seid tarafından kendisine devredilen 1.6 milyar dolarlık servetinin kullanıcısıdır. İsrail yanlısı bir “Liberteryen” olarak bilinen Seid’in şirketi Eylül 2020’de Çin'den ithal ettiği elektronik bileşenlere gümrük vergileri getirilmesi üzerine Trump Yönetimine dava açmıştı.
Cumhuriyetçi Koalisyonun tekno-liberter, ana akım malî muhafazâkâr ve finansçı kanatları karşısında Trump şimdilik yelkenleri indirmiş gibi gözüküyor. Trump’ın askı kararı üzerine rahatlayan Bill Ackman yaptığı bir paylaşımda “Bu, önümüzdeki 90 gün ticaret müzakereleri için mükemmel bir ortam. Çin için tavsiye: Telefonu elinize alın ve Başkan'ı arayın. O sert ama adil bir müzakereci" diyordu. 90 gün sonra ne olacağınıysa hep birlikte göreceğiz.
