Elon Musk parti kuracak mı?
Anlaşmazlık yaşadığı ABD Başkanı Donald Trump’a isyan bayrağı açan Elon Musk sahibi olduğu “ X ”te bir anket yaptı. Sorduğu soru, “ABD’de gerçekten ortadaki yüzde 80’i temsil eden yeni bir siyasi parti kurmanın zamanı geldi mi” şeklindeydi. Ankete katılanların yüzde 80.4’ü “ Evet ” cevabını veriyordu. Musk’ın anket sonuçlarıyla ilgili yorumuysa şöyleydi: “Halk konuştu. ABD’de ortadaki yüzde 80’i temsil edecek yeni bir siyasi partiye ihtiyaç var. Ve insanların tam olarak yüzde 80’i aynı fikirde.
Anlaşmazlık yaşadığı ABD Başkanı Donald Trump’a isyan bayrağı açan Elon Musk sahibi olduğu “X”te bir anket yaptı. Sorduğu soru, “ABD’de gerçekten ortadaki yüzde 80’i temsil eden yeni bir siyasi parti kurmanın zamanı geldi mi” şeklindeydi. Ankete katılanların yüzde 80.4’ü “Evet” cevabını veriyordu. Musk’ın anket sonuçlarıyla ilgili yorumuysa şöyleydi:
“Halk konuştu. ABD’de ortadaki yüzde 80’i temsil edecek yeni bir siyasi partiye ihtiyaç var. Ve insanların tam olarak yüzde 80’i aynı fikirde. Bu kaderdir.”
Musk yeni partinin isminiyse “Amerika Partisi” olarak duyuruyordu. Musk’ın bu paylaşımları muhakkak parti kuracağı anlamına gelmiyor elbet. Bir tür “yoklama” çekiyor gibi görünüyor.
Dünyanın en zengin kişisi olan Musk’ın 2024 seçimlerinde Cumhuriyetçiler için yaklaşık 300 milyon dolar harcadığı söyleniyor. Bu rakam herhangi bir milyarderin yaptığı bağıştan çok daha fazlasıydı. Musk’ın seçimlere para koymasının Trump’ın kazanmasında rol oynamış olması kuvvetle muhtemel. Amerikan seçimlerinin ve dolayısıyla ‘Amerikan Demokrasisi’nin “Büyük Para” etrafında döndüğünü hesaba katar isek Musk pekala ‘oyun değiştirici’ olabilir.
Musk parti kurarak 2028’deki seçimlerde Başkan adayı olur mu? Musk’ın Trump ile barış çubuğu tüttürmesi de şaşırtıcı olmayacaktır. Musk’ın paylaşımları 1992’de bağımsız aday olarak seçimlere iştirak eden Teksas’lı milyarder Ross Perot’u hatırlatıyor. Bu seçimlerde ABD Başkanı George H. W. Bush ile Demokratlar’ın Başkan adayı Bill Clinton yarışa girmişti.
Perot ilk kamuoyu araştırmalarında her iki adaydan da fazla oy almıştı. Ancak seçimi kazanan Clinton oldu. Perot ise yaklaşık “Yüzde 19” oy aldı. Bu oran Amerikan seçimlerinde bağımsız bir adayın aldığı en yüksek orandı. Perot hiçbir eyalette oyların çoğunluğunu elde edemediği için “Seçiciler Kurulu”ndaki payı da sıfır idi. Öte yandan Perot’un oylarının Baba Bush’a ikinci dönem başkanlığı kaybettirip kaybettirmediği konusuysa bugün bile tartışılan bir vaka.
Kutuplaşma sebebiyle Amerikan seçim sistemi iki partili bir sistem olarak çalışıyor. Üçüncü bir partinin veya bağımsız bir adayın seçim kazanması kuramsal olarak mümkün tabii ama sahada sonuç verdiği şimdiye kadar görülmedi. ABD’de halihazırda birçok parti var. Bu partiler ya kendi adaylarını sahaya çıkarıyorlar veya iki parti adayından birini destekliyorlar.
“Liberteryen Parti”nin eski Başkanı Angela McArdle ise “X” hesabından yaptığı paylaşımda Musk’ın partiyi kolayca ele geçireceğini duyuruyordu. McArdle, “parti kurmana gerek yok, partin hazır” demeye getiriyordu lafı. 1992’de “Yüzde 19” alan Ross Perot 1995’te “Reform Partisi”ni kurmuştu. 1996’da Başkan adayı olan Perot bu kez sadece yüzde 8 oy alabilmişti.
Fakat ABD seçimlerinde neredeyse her seçimde ortaya çıkan ilginç bir sonuç var. Bu sonuç, Musk için bir avantaj olabilir. 2024 seçimlerinde yaklaşık 90 milyon seçmen oy kullanmadı. Bu rakam oy verme yaşındaki Amerikalıların yaklaşık yüzde 36’sına denk düşüyor. 2020 seçimlerinde oy kullanmayan her 10 kişiden yaklaşık 4’ü 30 yaşın altında. Oy kullanan her 10 kişiden ise sadece 1’i 30 yaşın altında. Oy kullanmayan seçmenler Amerika’nın en büyük partisi durumunda. Son dört seçimde oy kullanmayanların sayısı 81’milyonun altına düşmedi.
Oy kullanmayanların çoğu iki partiyi “tek parti” olarak görüyor ve oylarının mâkûs talihlerini değiştirmeyeceğini düşünüyor. Demokratlar oy kullanmayan seçmenleri sandığa getirmek için yoğun kampanyalar düzenlemiş olsalar da bu kanaatler pek değişmedi. Diğer yandan siyaset bir “ikna sanatı” ve her şeyin bir ilki olur. Musk bunu başarabilir mi, orası şüpheli.
Demokratlar’ın ve Cumhuriyetçiler’in oylarının yüzde 48’e yüzde 48 olduğu ABD’de asıl yarış yüzde 4’lük seçmen kitlesinden payları artırmaya odaklı. Küçük küçük paylar bile bir adayın kazanmasına, diğerininse kaybetmesine yol açabiliyor. 2024 seçimlerinde “kararsız eyaletler” veya “salıncak eyaletler”de oy farkları çok dar, hatta kimi yerlerde birkaç bin oy seviyesinde seyrediyordu. Kamala Harris’in kaybetmesinde bu eyaletlerdeki kayıplar etkili olmuştu.
Trump’a kıyasla siyasî bir cüce, ancak bir para ve teknoloji devi olan Musk parti kurmayı göze alabilir mi? Diğer yandan Musk parti kurmasa bile Amerikan müesses nizamının sütunları olan iki partiye de zarar verecek parasal güce sahip. Musk ‘inşa edici’ bir rol oynamaktan daha çok bir “karıştırıcı” olabilir ve Amerikan siyasetini umulmadık mecralara sürükleyebilir.
