Lozan’ı beğenmiyorlar ya;
İşte o beğenilmeyen Lozan’ın yaptığı en önemli işlerden biri de,
kapitülasyonların kaldırılmasıdır.
Nedir kapitülasyon?
Bir ülkenin, yabancıları/yabancılar için çalışanları, kendi
vatandaşlarının önüne koymasıdır, ayrıcalık
vermesidir.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde, kimi kibirden, kimi mecburiyetten,
ülkede yaşayan yabancılara ticaretten eğitime, üretimden hukuka
kadar pek çok ayrıcalık tanınmıştı. Yabancılar bu ayrıcalıklar
sayesinde Osmanlı’nın kendi vatandaşından daha çok kazanıyor, daha
az ya da hiç vergi vermiyor, adalet önünde farklı muamele
görüyordu.
Lozan’la Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, kendi ülkelerinde
yabancılara verilen bu ayrıcalıktan kurtuldular.
Ama bugünlerde işler tersine dönmüş gibi;
Kafa karıştıran, akıllara yeniden kapitülasyonları getiren ise ABD
ile Türkiye arasındaki vize krizini çözen anlaşma. ABD
Büyükelçiliği vize verme işlemini durdurmuş, başlatmak için ise
Türkiye’de AKP hükümetinden üç konuda güvence istemişti.
O üç güvence, eğer AKP tarafından ABD’ye verildiyse, tam anlamıyla
“adli kapitülasyon” sınıfına giriyor. Yani Türkiye
Cumhuriyeti’nde yabancı bir ülke vatandaşlarına ya da bu ülke için
çalışan Türk vatandaşlarına, adli alanda çok önemli ayrıcalıklar
tanıyor.
ABD’nin istediği üç güvence, Amerikan Elçiliği’nin resmi
açıklamasında tek tek sıralandı;
– ABD’ye, halen tutuklu olan iki kişi dışında, Türkiye’deki
temsilciliklerinde çalışan diğer çalışanlar hakkında soruşturma
olmadığı güvencesi verildi
– ABD’ye, Türkiye’deki temsilciliklerinde çalışmakta olan yerel
personel için “görev yönergesinde olan konularda”
gözaltına alınmayacağı ya da tutuklanmayacakları güvencesi
verildi.
– Türkiye, gelecekte Amerikan temsilciliklerinde görev yapan
personelin gözaltına almak ya da tutuklanma durumu halinde, önceden
ABD’ye bilgi aktarmak kon...