“Filzoflar dünyayı hep yorumlamakla uğraştı, oysa aslolan onu değiştirmektir” diye yazmıştı Karl Marx, Feuerbach Üzerine Tezler’inin 11. sinde. Bu sözün sol için hep özel ama bir o kadar da çelişik bir anlamı oldu. Dünyayı değiştirecek eylem çağrısına cevap verelim derken giriştikleri eylemler-devrimler dünyayı kendi teorileri açısından bile daha kabul edilemez ve katlanılamaz hale getirdi. Sosyalist hareketin tarihi o yüzden ütopya arayışlarının totaliter, otoriter ters-ütopyaya dönüşümünün tarihidir aynı zamanda.
Öyle olunca dönüp yine yoruma sarılmanın daha sağlam bir yol olacağına inanmış olmalılar ki sonradan benimsedikleri yol biteviye söz, yorum, cedelden başka bir şey olmadı. Giderek tipik sol eylem tarzı lafla peynir gemilerini yürütme çabalarından ileri gidemedi.
Dünyayı yorumlama işi aslında azımsanacak bir iş değil. Başkaları...