İctihâd, gücü, kuvveti
yettiği kadar, zahmet çekerek, uğraşarak çalışmak
demektir.
Ahmed bin Muhammed Şâşî
hazretleri Hanefî fıkıh âlimidir. Türkistan’da Şâş (günümüzde
Taşkent) şehrinde doğdu. İlim tahsili için Bağdat’a giderek
Ebü’l-Hasan el-Kerhî’nin derslerine devam etti ve icazet alarak
Derb’ü-abde Mescidi’nde ders verdi. Bağdat’ta Hanefî başkadısı
oldu. 344 (m. 955)’de orada vefat etti. Bir dersinde şunları
anlattı:
İctihâd, gücü, kuvveti yettiği
kadar, zahmet çekerek, uğraşarak çalışmak demektir. İctihâddan
maksat, âyet-i kerimelerden ve hadis-i şeriflerden, mânaları açıkça
anlaşılmayanları, açıkça bildiren diğer ahkâm-ı şeriyyeye kıyâs
ederek, benzeterek, bunlardan yeni hükümler çıkarmaya uğraşmak,
çalışmak demektir.
Allahü teâlâ, Kur'an-ı kerimde,
ictihâd ediniz! diye emrediyor. Birçok âyet-i kerimelerden,
ilimleri derin olan yüksek derecedeki âlimlerin ictihâd ile
emrolundukları anlaşılmaktadır... O hâlde, ehliyeti ve liyâkati ve
ilimde ihtisası tâm olanların...