“Ey oğul! Dünyânın
insandan ayrılması muhakkak iken, dünyâya nasıl
meyledilir!.."
Hüseyn ibn-i Kâvân Geylânî
hazretleri tefsîr, usûl, nahiv ve Şafiî mezhebi fıkıh
âlimlerindendir. 842 (m. 1438)’de İran’daki Geylân’da doğdu. 889
(m. 1484)’de Mekke’de vefât etti. Bir dersinde buyurdu
ki:
Peygamberimiz (sallallahü aleyhi
ve sellem) bir hadîs-i şerîfte buyurdu ki: “Güzel ahlâk, güzel
ahlâk sahibi olan kimsenin boynunda, Allahü teâlânın rızâsından bir
halkadır. Rahmetten bir zincire bağlanmıştır. Bu zincir de Cennet
kapısında bir halkaya bağlanmıştır. Zincir onu Cennete doğru çeker
ve bu kapıdan Cennete girmesine sebep olur. Kötü ahlâk da sahibinin
boynunda Allahü teâlânın gazâbından bir halkadır. Bir zincir ile
Cehennem kapısındaki bir halkaya bağlıdır. O zincir de kötü ahlâk
sahibini oraya çeker ve o kapıdan Cehenneme sokar.”
Eyyûb bin Utbe şöyle rivâyet
etmiştir: Resûlullaha bir adam gelip, “Yâ Resûlallah din
nedir?” dedi. “Güzel ahlâktır” buyurdu. Sonra sağ
tarafına geçip, “Din nedir?” dedi. “Güzel
ahlâktır” buyurdu. Arkasından gelip, “Yâ Resûlallah din
nedir?” dedi. Güzel ahlâktır” buyurdu. Sonra ona
dönüp, “Din bilgilerine sâhip olsan da, olmasan da, din;
kızmamandır” buyurdu.
İbrâhim bin Edhem hazretleri bir
yere gitmişti. Karşısına onu tanımayan bir asker çıktı “Sen köle
misin?” dedi. “Evet” deyince, “Mamûr yer nerededir?” deyince,
mezarlığı gösterdi. Asker buna kızıp, kamçı ile kafasına vurup
yaraladı. Bunu talebeleri öğrenince vuran adama “Sen ne
yaptın?” Bu zât, İbrâhim bin Edhem hazretleridir” dediler. Vuran
kişi af dileyip elini öptü. “Neden sen köle misin dediğim zaman
evet dedin?” diye sordu. “Çünkü ben, Allahın kuluyum” dedi. “Peki o
sana vururken, onun Cennete girmesi için ona duâ ettin. Bunun
sebebi nedir?” dediler. Buyurdu ki: “İstedim ki ona benden kötülük
dokunmasın, benden nasîbini iyilik olarak alsın.”
Abdullah bin Dinar şöyle anlattı:
Lokman Hakim oğluna şöyle dedi: “Ey oğul! Ateş gelirken ondan nasıl
emin olunur. Dünyânın insandan ayrılması muhakkak iken, dünyâya
nasıl meyledilir. Ölümden nasıl gaflette olunur, ölümün
geleceğinden asla şüphe yoktur. Sen uyuduğun gibi öleceksin. Ey
oğul! İnsanın üç şeyi vardır. Rûhunu Azrail aleyhisselâm alır.
Hayır veya şer, ameli kendisine âittir. Bedenini ise kurtlar yer ve
toprak çürütür.”