Duânın ve her zikrin
sessiz olması eftaldir. Cemaatin imam ile birlikte, sessizce duâ
etmeleri eftaldir.
Mehmed Zeynî Efendi 87. Osmanlı
Şeyhülislâmıdır. 1078'de (m. 1667) İstanbul'da doğdu. Medrese
tahsili sırasında Şeyhülislâm Ebezâde Abdullah Efendi'ye damat
oldu. Çeşitli medreselerde müderrislik, kadılık, Anadolu ve Rumeli
Kadıaskerliği yaptı. Nihayet Şeyhülislâmlığa getirildi. 1164 (m.
1751) vefat etti. Bir dersinde buyurdu ki:
Namazın âdâbı şunlardır: Yalnız
kılmış olan veya imamla kılan kimse, selâmın akabinde, (Allahümme
entesselâmü ve minkes-selâmü tebârekte yâ zel-celâli vel-ikrâm)
demek. Bundan sonra, üç kere (Estagfirullahel'azîm ellezî lâ ilâhe
illâ hüv elhayyelkayyûme ve etûbü ileyh) demek. Bundan sonra,
(Âyetel-kürsî) okumak. Otuzüç kere (Sübhânallah) demek. Otuzüç kere
(Elhamdülillah) demek. Otuzüç kere (Allahü ekber) demek. Bir kere
(Lâilâheillallahü vahdehû lâ şerîkeleh lehül mülkü ve lehülhamdü ve
hüve alâ külli şey'in kadîr) demek.
Kolları ileri uzatıp, ellerini
duânın kıblesi olan Arş'a açıp, hulûs üzere duâ etmek. Cemaat ile
ise, duâyı beklemek. Duâ sonunda (âmîn) demek. Duânın hitâmında
elini yüzüne sürmek. Sonra, her birinde Besmele çekerek, onbir
(İhlâs-ı şerif) okumak hadis-i şerifte bildirilmiştir. Sonra birer
(Kul'e'ûzü) okumak ve 67 (Estagfirullah) diyerek yetmişe
tamamlamak, on kere (Sübhânallah ve bî-hamdihi sübhânallahil'azîm)
demek. Sonra (Sübhâne Rabbike) âyetini okumaktır. Fakat duâ, uyanık
kalp ile ve sessiz yapılmalıdır. Duâyı yalnız namazlardan
sonra veya belli zamanlarda yapmak ve belli şeyleri ezberleyip,
şiir okur gibi duâ etmek mekruhtur.
Duâ bitince, elleri yüze sürmek
sünnettir. Resûlullah, tavâfta, yemekten sonra ve yatarken de duâ
ederdi. Bu duâlarında kolları ileri uzatmaz ve ellerini yüzüne
sürmezdi. Duânın ve her zikrin sessiz olması eftaldir. Cemaatin
imam ile birlikte, sessizce duâ etmeleri eftaldir. Ayrı ayrı duâ
yapmaları ve duâ etmeden kalkıp gitmeleri de câizdir. Son sünneti
olan namazlarda, selâm verince imamın oturması mekruhtur. Sağa,
sola veya biraz geriye çekilip hemen son sünneti kılması lâzımdır.
Yâhut, hemen gidip evinde kılar. Cemaat ve yalnız kılan, oturduğu
yerde kalıp duâlarını okuyabilir. Yâhut oturduğu yerde, sağda,
solda veya geriye çekilerek son sünneti kılması da
câizdir.
Son sünneti olmayan namazlarda,
imamın, oturduğu yerde kıbleye karşı kalması mekruhtur, bid'attir.
Kalkıp gitmesi veya cemaate dönmesi yâhut sağa, sola dönüp oturması
lâzımdır.