Tefsiri, nakil sûretiyle yapmak lâzımdır. Tefsir yapabilmek için
onbeş ilmi bilmek gerekir. Bilmezse tefsîr yapması câiz
değildir.
Şemseddîn Muhammed Haskefî hazretleri Şafiî mezhebi
âlimlerindendir. 819 (m. 1416)’da Batman’a bağlı Hasankeyf’de
doğdu. (Hasankeyf’e eskiden kısaca Haskef denirdi) Kudüs, Kâhire ve
Haleb şehirlerinde birçok âlimden ilim tahsil etti. 859 (m.
1455)’de Kudüs’te vefât etti. Bir dersinde buyurdu ki:
Tefsiri, nakil suretiyle yapmak lâzımdır. Tefsir yapabilmek için,
şu onbeş ilmi bilmek lâzımdır: Lügat, nahiv, sarf, iştikak, me'ânî,
beyan, bedî, kırâat, üsûl-i din, fıkıh, esbâb-ı nüzûl, nâsih ve
mensûh, üsûl-i fıkıh, hadis, ilm-i kalb. Bu ilimleri bilmeyen
kimsenin tefsîr yapması câiz değildir. İslâm ahkâmına uyan, râsih
ilimli âlimlere Allahü teâlânın vâsıtasız olarak ihsân ettiği ilme
(Mevhibe) veya (Kalb ilmi) denir. Hadis-i şerifte, (İlmi ile amel
edene, Allahü teâlâ bilmediklerini bildirir) buyuruldu. Yukarıdaki
on beş ilme mâlik olmayan kimsenin, tefsir yapması câiz değildir.
Yaparsa, kendi görüşü ile yapmış olur. Hadis-i şerifte, (Kırk gün
ihlâs ile İslâmiyete uyan kimsenin kalbini, Allahü teâlâ hikmet ile
doldurur. Bunları söyler) buyuruldu. Müteşâbih âyetlere mana veren,
kendi görüşü ile tefsir yapmış olur. Bid'at sahiplerinin tefsîri
böyledir.