"Bid’at sahibi birisinden, fâsık diye bahsetmek gıybet olmaz.
Maksadı, insanları onun şerrinden uzaklaştırmaktır."
Muhammed Vânnûgî hazretleri Mâlikî mezhebi fıkıh ve tefsîr
âlimidir. İbn-i Abdüsselâm adıyla meşhur oldu. 759 (m. 1358)’de
Tunus’ta doğdu. 819 (m. 1416)’da Mekke-i mükerremede vefât etti.
“Kitâbü alâ kavâid-i İbn-i Abdüsselâm” isimli eserinden bazı
kısımlar:
Gıybet ile ilgili olarak, Hazreti Câbir’in (radıyallahü anh)
rivâyet ettiği bir hadîs-i şerîfte “Gıybet etmek, zinâ etmekten
şiddetlidir” buyuruldu. “Yâ Resûlallah! Gıybetin zinâdan daha
şiddetli olması nasıl olur?” diye sorulduğunda, Peygamber efendimiz
(sallallahü aleyhi ve sellem) “İnsan zinâ eder ve sonra tövbe eder,
Allahü teâlâ da onu mağfiret eder. Ama gıybet ettiği kimse ondan
râzı olmayınca bağışlamaz” buyurdu.
Allahü teâlâ, Kur’ân-ı kerîmde gıybeti menediyor ve Hucurât sûresi
12. âyet-i kerîmesinde meâlen; “Bir kısmınız bir kısmınızı
(arkasından hoşlanmayacağı sözle), gıybet etmesin, çekiştirmesin.
Hiç sizden biriniz ölü kardeşinin etini yemek ister mi? Bundan
tiksindiniz (değil mi?) O hâlde (gıybet etmekte) Allahtan korkun”
buyuruyor. Vesît tefsîrinde, Zücâc’dan (radıyallahü anh) naklederek
bu âyet-i kerîmenin tevîlini şöyle anlatıyor: “Senin yanında
bulunmayan birisinden, onun beğenmediği şekilde, kötü olarak
bahsetmen, onun ölü hâlindeki etini yemen gibidir. O hâlde, gıybet
edenler, o kardeşinin ölüsünün etini yiyorlar. Çok
sakınmalıdırlar.”
Amr İbni As (radıyallahü anh), yanında birkaç kişi ile beraber, ölü
bir katırın yanından geçiyordu. Yanında bulunanlara; “Sizden
birinizin, bu kokmuş katırın etinden yiyip midesini doldurması,
Müslüman kardeşinin etinden yemesinden iyidir. Yani Müslüman
kardeşini gıybet etmekten iyidir. Allahtan korkunuz ve gıybet
etmeyiniz. Tövbe ediniz. Allahü teâlâ tevvâbdır. Tövbeleri kabul
edicidir” buyurdu.