2023’e girerken dış ticaretimizin 110 milyar dolar açık verdiğinin ortaya çıkmasıyla iktidarın iktisadi “epistemoloji”si çöktü. Epistemoloji, yani bilgi teorisi, bilginin niteliği, aşağıda değineceğim.
Önce maddi verilere bakalım.
Seçim kampanyasını yürüten Cumhurbaşkanına göre, “Ülkemiz milli teknoloji hamlesi rehberliğinde gerçekleştirdiği çalışmalarla dünyanın ilk 10 ekonomisi arasına girme hedefine adım adım yaklaşıyor" (28 Aralık 2022)
Halbuki dünyada ekonomideki büyüklük sıralamasında Türkiye 17. basamaktan 21. basamağa düştü… 2013 yılında dünya ekonomisindeki payımız % 1.24’tü, 2021 yılında % 0,84’e düştü ki bu 1980 yılının altındadır! (Euronews, 28 Ekim 2022)
Temel sebep, modern iktisattan ‘epistemolojik kopuş’tur…
2023 İÇİN EPİSTEMOLOJİ…
İktidarın propaganda makinesi, 2011 yılında heyecanla ilan ettiği “2023 Hedefleri”nin yarısına bile niye ulaşamadığımızı açıklamıyor. Bu mesele “epistemoloji” bakamından da çok önemlidir.
2002’de Kemal Dervişten devralınan reforme edilmiş ekonomi, AB sürecinin de katkısıyla sağlıklı bir büyüme göstermiş, 2011 yılında 2023 için o “Hedefler” hayal edilebilir olmuştu.
Bu başarının arkasındaki “epistemoloji” yani “bilgi teorisi” ortodoks iktisattı, AB standartları yönündeki hukuki ve siyasi reformlardı ve dış politikaydı… Bu epistemolojiye uygun olarak Başbakan Erdoğan “faiz hayatın gerçeğidir” diyordu. (18 Nisan 2004)
2011 seçim zaferinin verdiği yüksek özgüven ve Arap Baharı’nın
yarattığı “gönül coğrafyamız” heyecanı “epistemoloji”yi
değiştirdi. Artık “nas var, faiz sebeptir” deniliyor
mesela…
Bırakın 2023 Hedeflerine yaklaşmayı, gerileme işaretleri 2015 civarında ortaya çıktı, bunu Ali Babacan ve Mehmet Şimşek de söylediler ama engel olamadılar…
‘ÇİN BÖYLE KALKINDI’
Yeniden ordodoks iktisada dönmeleri mümkün değildi; kulvarı değiştirmişlerdi çünkü.
Erdoğan 3 Aralık 2021’de “Çin böyle kalkındı” diyerek yerli-milli etiketli yeni heterodoks epistemolojiyi açıkladı: TL düşük faizle değer kaybedecek böylece “rekabetçi kur” oluşacak, dış ticaret fazlasıyla döviz ve yatırım sorunları çözülecekti…
Emirle faiz indirtildi, KKM ile güya kur da dengelendi… Evet
ihracat 254.2 milyar dolarla rekor kırdı… Amma ve lakin, modele
göre fazla vermesi gereken dış ticaret, 110 milyar dolar açıkla
rekor kırdı!
Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Hakan Kara şu açıklamayı yaptı:
“Faiz inince dış denge fazla verecek, döviz bolluğu ile kur ve enflasyon düşecekti. Tüm zamanların en hızlı çöken teorisi olarak tarihe geçti.” (2 Ocak 2023)