AVRUPA İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), geçen hafta 2017 yılına ilişkin istatistiklerini yayımladı ve bir kez daha tablo değişmedi. Rusya AİHM’nin verdiği ihlal kararlarında birinciliği korurken, Türkiye son yıllarda gelenek olduğu üzere bu ülkenin hemen arkasından ikinci geldi hak ihlallerinde.
Bu istatistikler içinde önem taşıyanlar, AİHM’nin kendisine gelen başvurular arasında incelemeye değer bulup dosyanın esasına girerek hüküm verdiği kararlardır.
AİHM, Rusya hakkında hüküm içeren toplam 305 karar verirken bunun 293’ünde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) en az bir maddesinden ihlal çıkmış. Mahkeme, Türkiye hakkında toplam 116 karar vermiş ve bunların içinde 99’unda AİHS’nin en az bir maddesinden ihlal var. Toplam dört kararda ihlal bulunmamış. Diğer 13 karar ise dostane çözüm ya da yetkisizlik gibi farklı kategorilerde.
***
Söz konusu istatistiklerde ihlallerin AİHS’nin hangi maddelerinden verildiği konusundaki detayları da görebilmek mümkün. Bu veriler bir anlamda, AİHS’nin Türkiye’deki uygulamasında sorunlu alanların bir röntgenini çekmiş oluyor. Sorunların nerede yoğunlaştığını buradan görebiliyoruz.
Bu tabloda ‘Adil Yargılanma Hakkı’ başlığı en kabarık ihlal grubunu oluşturuyor. Tam 46 ihlal kararı çıkmış bu kategoride. Bu ihlaller sanığın AİHS çerçevesinde sahip olduğu güvencelerden yararlanamadığı durumlardan kaynaklanıyor. Avukat yardımından mahrum kalma, sanığın yöneltilen suçlamalardan haberdar edilmemesi ya da savunmanın istediği tanıkların dinlenmemesi gibi adil yargılanmayı sakatlayan tasarruf ve uygulamaları bu bağlamda sıralayabiliriz.
Yargılamanın uzun sürmesiyle ilgili başvurulardan verilen sekiz ve yargı kararlarının uygulanmamasından çıkan iki ihlal kararı daha var. Bu ihlaller de yine AİHS’nin ‘Adil Yargılanma Hakkı’ başlığını taşıyan altıncı maddesi altında verildiğinden, salt bu madde altında verilen ihlallerin sayısı 56’ya çıkıyor. Bir başka anlatımla, Türkiye hakkında verilen ihlal kararlarının yarıdan fazlası AİHS’nin tek bir maddesinden verilmiş.