“Kaht-ı rical” devlet hayatının
her kademesi, hatta bir millet için “yetişmiş insan kıtlığı,
yokluğu, sıkıntısı” demektir.
“Lider” ise İngilizce’dir,
lisanımıza yerleşmiştir. Aslı “leader” diye yazılır. Bu kelimenin
dilimizdeki karşılığı rehber, başbuğ, önder ve benzerleridir. Hatta
belki “serdar” bile denebilir.
Öyle ise; Arapça, “kaht”
kelimesiyle İngilizce “lider” kelimesinden tamlama yapılabilir mi?
Erbabınca malumdur ki ecdadımız, ihtiyaç hâsıl olduğunda Fârisî bir
kelimeyle Arabî bir kelimeyi alarak onlardan tamlama imal etmek
suretiyle Osmanlı Türkçesine her hâl-ü kârda ihtiyaca cevap verme
kabiliyeti kazandırmışlardır.
Kaht-ı rical; yani yetişmiş
insan darlığımız, 1800’lerin başından 1900’lerin sonlarına yakın
dönemlere kadar takriben iki asır boyunca Hazine’deki para
sıkıntısından daha şiddetle yaşadığımız bir sıkıntıdır.
Son iki asır ve belki daha da
uzun bir zamandan beri yaşadığımız bu büyük eksikliğin esas âmili,
harplerdir. Arada Abdülhamid-i sâninin 33 yılı çıkartılırsa 12
Eylül 1683 tarihli II. Viyana Muhasarasından 26 Ağustos 1922
tarihli Dumlupınar Meydan Muharebesi’ne kadarki zamanlarımız
savaşlarla doludur. Bunların da bir haylisi kaybımızla
neticelenmiştir. Savaşların sadece askerî sonuçları olmaz. Hele
mağlubiyetler, cemiyetin her kademesini sarsar.