Kur’ân-ı kerimde
buyuruldu ki: "Verirken noksan, alırken fazla ölçenlere acı azaplar
yapacağım."
Sual: Alışveriş yaparken,
ölçüde, tartıda hile yapmayı, insanları aldatmayı dinimiz yasak
etmemiş midir?
Cevap: Bu
konuda Kimyâ-i se'âdet’te deniyor ki:
“Ölçüde hile etmemeli, doğru
tartmalıdır. Kur’ân-ı kerimde, Mutaffifîn sûresi, birinci âyetinde
meâlen; (Verirken noksan, alırken fazla ölçenlere acı
azaplar yapacağım) buyuruldu. Büyüklerimiz, her
aldıklarını biraz noksan, verdiklerini de, biraz fazla ölçerdi. Bu
az fark, Cehennem ile aramızda perdedir derlerdi. Bunu, tam doğru
ölçememek korkusundan yaparlardı. Yedi kat yer ve yedi kat gökler
genişliğinde olan Cenneti, birkaç kuruşa satanlar ve birkaç arpa
tanesi için, Cehennem azabı ile müjdelenenler ne kadar ahmaktır,
buyururlardı. Resûlullah efendimiz her ne satın alsaydı, parasını
biraz fazla verirdi. Fudayl bin îyâd hazretleri, oğlunu, bir şey
satın alıp, vereceği altının kirlerini temizlerken görünce; 'Ey
oğlum! Bu yaptığın iş, sana iki nafile hacdan ve iki umreden daha
faydalıdır' buyurdu.
Büyüklerimiz buyuruyor
ki: Fasıkların en kötüsü, alırken çok, satarken az
ölçenlerdir. Manifaturacılardan, kumaşı alırken gevşek, satarken
gergin tutup ölçenler de böyledir. Kemiğini, âdetten fazla koyan
kasaplar da böyledir. Hububat içine toz toprak karıştırıp satan
köylüler de böyledir. Malın iyisi ile kötüsünü karıştırıp, hepsini
iyi diye satan pazarcılar da böyledir. Bunların hepsini yapmak
haramdır. Velhasıl, alışverişte herkese karşı doğru hareket etmek
vaciptir. Hatta, kendine söylenmesini istemediği sözü başkalarına
söylememelidir. Böyle haramlardan kurtulmak için de, kendini, din
kardeşinden üstün görmemek lazımdır. Bunu da, herkesin yapması
güçtür. Bunun için Allahü teâlâ, (Hepiniz Cehennemden
geçeceksiniz!) buyuruyor. Amma, herkes Allahü
teâlâdan korkusuna göre, oradan çabuk veya geç
kurtulacaktır.”