Kur’ân-ı kerimde mealen buyuruldu ki: "Verirken noksan, alırken
fazla ölçenlere acı azaplar yapacağım."
Sual: Alışveriş yaparken, ölçüde, tartıda hile yapmayı, insanları
aldatmayı dinimiz yasak etmemiş midir?
Cevap: Bu konuda Kimyâ-i se'âdet’te deniyor ki:
“Ölçüde hile etmemeli, doğru tartmalıdır. Kur’ân-ı kerimde,
Mutaffifîn suresi, birinci âyetinde mealen; (Verirken noksan,
alırken fazla ölçenlere acı azaplar yapacağım) buyuruldu.
Büyüklerimiz, her aldıklarını biraz noksan, verdiklerini de, biraz
fazla ölçerdi. Bu az fark, Cehennem ile aramızda perdedir derlerdi.
Bunu tam doğru ölçememek korkusundan yaparlardı. Yedi kat yer ve
yedi kat gökler genişliğinde olan Cenneti, birkaç kuruşa satanlar
ve birkaç arpa tanesi için, Cehennem azabı ile müjdelenenler ne
kadar ahmaktır, buyururlardı. Resulullah efendimiz her ne satın
alsaydı, parasını biraz fazla verirdi. Fudayl bin îyâd hazretleri,
oğlunu, bir şey satın alıp, vereceği altının kirlerini temizlerken
görünce; “Ey oğlum! Bu yaptığın iş, sana iki nafile hacdan ve iki
umreden daha faydalıdır” buyurdu. Büyüklerimiz buyuruyor ki:
Fasıkların en kötüsü, alırken çok, satarken az ölçenlerdir.
Manifaturacılardan, kumaşı alırken gevşek, satarken gergin tutup
ölçenler de böyledir. Kemiğini, âdetten fazla koyan kasaplar da
böyledir. Hububat içine toz toprak karıştırıp satan köylüler de
böyledir. Malın iyisi ile kötüsünü karıştırıp, hepsini iyi diye
satan pazarcılar da böyledir. Bunların hepsini yapmak haramdır.
Velhasıl, alışverişte herkese karşı doğru hareket etmek vaciptir.
Hatta, kendine söylenmesini istemediği sözü başkalarına
söylememelidir. Böyle haramlardan kurtulmak için de, kendini, din
kardeşinden üstün görmemek lazımdır. Bunu da, herkesin yapması
güçtür. Bunun için Allahü teâlâ, (Hepiniz Cehennemden
geçeceksiniz!) buyuruyor. Amma, herkes Allahü teâlâdan korkusuna
göre, oradan çabuk veya geç kurtulacaktır.”
***