İnsanlardan hayâ etmek, utanmak, onların kötülemelerinden
korkmak demektir.
Sual: Günah işlemeyi, insanların ayıplamalarından korkulduğu için
mi yoksa Allah için mi terk etmelidir?
Cevap: Günah işleyecek kimsenin, bu günahtan vazgeçmesi, ya Allahü
teâlâdan korktuğu veya insanlardan hayâ ettiği, utandığı yahut da
başkalarının yapmasına sebep olmamak için olur. Allahü teâlâdan
korkarak terk etmenin alameti, o günahı gizli olarak da
işlememektir. İnsanlardan hayâ etmek, utanmak, onların
kötülemelerinden korkmak demektir. Başkalarının günah işlemelerine
sebep olmak, yalnız yapmaktan daha çok günahtır. Başkalarının bu
günahı işlemelerinin günahları da, kıyamete kadar bunlara sebep
olana yazılır. Bir hadis-i şerifte;
(İnsan günahını dünyada gizlerse, Allahü teâlâ da, kıyamet günü, bu
günahı kullarından saklar) buyuruldu.
Herkese vera sahibi olduğunu bildirmek için, günahını saklamak ve
gizli olarak devam etmek, riya olur.
***
Sual: Bir kimsenin, yaptığı ibadetleri başkalarına göstermekten
veya onların duymasından haya etmesi, utanması doğru bir şey
midir?
Cevap: İbadetlerini başkalarına göstermekten hayâ etmek, utanmak
caiz değildir. Hayâ, günahlarını, kabahatlerini göstermemeye denir.
Bunun için, vaaz vermekten, ilmihal kitabı yazmaktan, satmaktan,
imamlık, müezzinlik yapmaktan, Kur’ân-ı kerim okumaktan hayâ etmek
caiz değildir.