Kalbe ait bilgileri, yani ahlak ilmini öğrenmek, her Müslüman
erkek ve kadına farz-ı ayndır.
Sual: Dinin emir ve yasaklarını öğrenmek lazım olduğu gibi, iyi ve
kötü huyları da öğrenmek ve hayatımıza geçirmek, dinin emri
midir?
Cevap: Konu ile alakalı olarak Kimyâ-i se'âdet kitabında deniyor
ki:
“Kalbe ait bilgileri, yani ahlak ilmini öğrenmek, her Müslüman
erkek ve kadına farz-ı ayndır. Mesela Hıkd yani kin bağlamak, Haset
başkasında bulunan nimetin onda olmayıp, kendinde olmasını istemek,
Kibir kendini büyük bilmek, üstün görmek, Suizan etmek iyi insanı
fena, kötü bilmek gibi şeylerin haram olduğunu öğrenmek, her mümine
farz-ı ayndır.
Bir kimsede bulunan nimetin, onda olduğu gibi, kendisinde de
olmasını istemek haset değildir, buna Gıpta etmek, imrenmek denir
ki sevaptır. Kibirli olana karşı kendini büyük göstermek, kibir
olmaz, sadaka vermek gibi sevap olur.”
Görülüyor ki, imanı, yani Ehl-i sünnet itikadını kısaca öğrendikten
sonra, iyi ve kötü huyları öğrenmek de, farz-ı ayndır, her
Müslümanın öğrenmesi lazımdır. Abdesti, guslü, namazı, orucu ve
haramları da, her Müslümanın öğrenmesi farz-ı ayndır. Cenaze
namazını, ölüye hizmeti, sanat ve ticaret bilgilerini, bugünün
silahlarını yapmak ve kullanmak için, fen bilgilerini iyi öğrenmek
farz-ı kifâyedir. Yani lazım olan kimselerin öğrenmesi farz olup,
başkalarına farz olmaz. Fakat, lüzumu kadar kimse öğrenmezse, bütün
Müslümanlar, büyük günaha girer. Doktor olacak kimsenin lise ve tıp
fakültesinde okuması farz olup, mühendis olacak kimsenin tıp
fakültesinde okuması farz değildir. İbni Âbidîn hazretleri,
Dürr-ül-muhtâr şerhinde diyor ki:
Ulûm-i nakliyyeden yani din bilgilerinden kendine lazım olanları
öğrenmek farz-ı ayndır. Bundan fazlasını öğrenmek ve ulûm-i
akliyyeden faydalı olanları öğrenmek farz-ı kifâyedir. Bir âyet
ezberlemek, herkese farz-ı ayndır. Fatihayı ve üç âyet veya bir
kısa sûre ezberlemek vaciptir. Kur’ân-ı kerimin hepsini ezberlemek
farz-ı kifâyedir. Kendine lazım olmayan fıkıh bilgilerini öğrenmek,
hafız olmaktan daha iyidir. Başkalarına öğretmek için ilim
öğrenmek, kendi işlemesi için öğrenmekten daha sevaptır.”