Sanki her şey birdenbire oldu.. Gök yarıldı seller bastı
insanlar öldü; yer yarıldı kentler göçtü.. Deprem bile aniden
olmaz, birikir birikir birikir yer kopar. Aptal, Tanrı kızdı gazaba
geldi der. Politikacı da “Allah’ın işi” der, gerçi akıllı telefon
vb. kullanan ama hâlâ aramızda yaşayan taş devri ve öncesi
insanlara.
Tüm evrende, şüphesiz ki yeryüzünde doğada ve toplumlarda de hiçbir
zaman olaylar birden olmaz. Bir birikimin sonucu veya ürünüdür.
Ekonomi birden mi koptu da rayından çıktı, gümbür gümbür
yuvarlandı?
Evet aptallara masalları üst perdeden inandırma zamanı. Dolar mı
6.50’ye birden geldi: Bunlar ekonominin adım adım kötüye
gittiğinin işaretleriydi. Bu krizin son bir lirası, Trump -
Papaz Brunson siyasi kapışmasının köpüğü diyebiliriz, ama
Brunson olmasaydı da bu gidişle dolar 7 TL’ye doğru yolculuğunu
sürdürecekti.
Dolara eşlik eden başka göstergeler de var. Mesela dış borç:
2002, 130 milyar dolar >
2018’de 465 milyar dolar. Yani milli gelirin yüzde
53’üne yakın. Gerçi şu an milli geliri hesap ederseniz 750 milyar
doları bulmazsınız, buna göre de dış borcumuzun oranı yüzde 75’leri
aşar. Borç birikimi - kriz birikimi
Özel sektörün dış borçta payı 325 milyar dolar. 2009’da özel
sektöre dolar üzerinden borçlanma hakkı tanındıktan sonra,
Umut Oran’a göre, net döviz pozisyon açığı 67
milyar dolardan 217.3 milyar dolara çıktı. (Ekonomik Çöküşten
Çıkışın Yolu raporu)
Şöyle düşündüm: Net borçları olan 217 milyar dolar tüm borçlu yerli
şirketlerin topunu satın alabilir! Zaten komplo teorileri de
dolaşıyor ortalıkta, aslı astarı zor bulunan; “bizim olmayan
şirketleri çökertme operasyonu”.
Türkiye’nin alım-satım dengesini anlata...