Amerikalı, İngiliz, Fransız, Alman fikir adamları yıllarca üzerinde düşündüler. Kitaplar yazıldı. Bilimsel makaleler yayınlandı. Soru “Çin niçin geri kaldı?” üzerineydi.
Kağıdı Çin buldu.
Barutu Çin buldu.
Porseleni Çin buldu.
Tahta baskıyı Çin buldu.
Ve çok önemli: Devlete memur olacakları (kamu görevlisi) seçerken, torpil, kayırma, kollama, ahlaksızlık olmasın diye “yazılı sınav yapma” fikrini de Çin buldu. Çin yüzyıllar boyunca entelektüel açıdan dünyayı yönetmesine rağmen niçin düşünce, fikir, buluş egemenliğini Batı’ya; ABD/ İngiltere/ Fransa/ Almanya’ya kaptırdı?