Sihirli ifade işte bu başlık. Uluslararası hukuktaki karşılığı ise self-determinasyon. Yani ‘halkların kendi kaderlerini belirleme hakkı’. Kuzey Irak’taki tartışmaların merkezinde de bu gerekçe var. Referandum talebini salt bir hakkın yerine getirilmesi olarak yorumlamak fotoğrafın bütününü görmemizi engelleyebilir. Kürt nüfusun geçmişte Irak’ta çok sıkıntılı zamanlar geçirdiği doğrudur. Ancak bu yanlışların düzeltilmesi için illa da ben devlet olacağım gibi bir talepte ısrarcı olunursa, bu sorunları daha da içinden çıkılmaz noktalara taşıyabilir. Çünkü bölgedeki her bir gelişme bir diğerini tetikleme potansiyeline sahip. Bunu Irak’ın işgaliyle başlayan, Suriye’deki iç savaşla devam eden süreçten net bir şekilde görüyoruz. En az geçmiş yüzyıllık gelişmeleri doğru bir şekilde analiz edemezsek, bu referandumu ve olası sonuçlarını olması gerektiği gibi anlayamayız. Bölgedeki hangi toplum olursa olsun farketmez, kararlarımızı çoğu zaman kendimiz aldığımızı zannediyoruz ama aslında başkalarının gündeminin figüranlarına dönüşmek gibi ölümcül yanlışlar yapıyoruz.
Zaten diken üstünde yaşam mücadelesi veren bölge halkları, gelinen durum ile beraber daha da büyük zorluklarla karşı karşıya kalabilir. Şayet referandum gerçekleşirse bir tarafta İran, diğer yanda Irak ve tabi ki Türkiye bu referandumun sonuçlarından doğrudan etkilenecek. Bu üç ülkenin aynı zamanda 1937 yılında kurulan Sadabat Paktı’nın üyesi olmaları referanduma verdikleri ortak tepkiye katkısı oldu mu bilmem ama bilinen bir şey var ki, o da bu süreç sadece Irak’ın toprak bütünlüğünü değil, bölgenin diğer ülkelerini de doğrudan tehdit ediyor. Hal böyleyken bu üç ülkenin bu konuya özel, birbirlerini destekleyen açıklamalar yapmaları, dışişleri bakanlarının bu konuya özel bir araya gelmeleri, konunun uluslararası toplumda daha da dikkatle takip edilmesini sağladı. Şimdi ABD bile sonuçlarının