Önce iki hususa dikkat çekmem gerekiyor:
1. “Kul hakkı” son zamanlarda en çok konuşulan konulardandır. Bir konu toplumda çok konuşuluyorsa orada bir sorun var demektir. Sorun “kul hakkı”ysa o konuyla öncelikle din âlimlerinin ilgilenmesi gerekir. Çünkü adalet ve hakkaniyet dinin önceliklerindendir. Kul hakkı Kur’an’ın ve Hz. Peygamber’in birincil meselelerinden olmuştur. Nitekim aşağıda sunacağım bilgilerin tamamı ayetlere ve sahih hadislere, yani Peygamberimizin sözlerine ve uygulamalarına dayanıyor.
2. İslam’ın ikinci yüzyılından itibaren kaynaklarda “insan hakları” (hukûk-ı âdemiyyîn) diye de ifade edilmiş olan “kul hakkı” kavramı, İslamî düşünce ve ahlakta kutsallık derecesinde saygın kabul edilmiştir. Öyleyse bu hakların günümüz Müslüman toplumlarında sık sık çiğnendiği gerçeğine bakarak, bunun sebebini Müslümanlık’ta aramak dinimize karşı büyük haksızlıktır.
***
İslâmî kaynaklarda insanların gözetmeleri gereken bütün haklar “Allah’ın hakları” (hukûkullah) ve “kulların hakları” (hukûk-ı ibâd, hukûk-ı âdemiyyîn) şeklinde ikiye...