Kelâmın kısır spekülasyonunun ulaşamadığı gönüllerin derin ve içtenlikli imanla buluşmasına, fıkhın kuru formalizminin ihmal ettiği hayatlara ahlâkî inceliklerin taşınmasına tasavvufun büyük katkısı olmuştur. Elbette tasavvuf zaman içinde dışarıdan çok şeyler almıştır. Ama bu konuda o tek değildir; İslam felsefesi, kelam, fıkıh, hatta tefsir de insanlığın birikiminden yararlanmıştır ve bu hepten kötü bir şey de değildir. Hz. Peygamber “Hikmet müminin yitik malıdır, bulduğu yerden alır” buyurmuştur. İslam kültürü de başka kültürlere çok şeyler vermiştir. Melezlik sadece ırkları değil, kültürleri de güzelleştirir. Daha önceki bir yazımda da belirttiğim gibi tasavvuf özünde bir ahlâk terbiyesi, edep yoludur.