Yıllar süren bağımsızlık savaşı ve yeni Türk devletinin kuruluşu
sonrası, Atatürk’ün Ortadoğu konusunda ortaya koyduğu dış politika,
bugün yaşadığımız pek çok olayın çözümüne de ışık tutacak
boyuttadır. Atatürk, bir zamanlar hâkimiyetimiz altında olan
bölgelere karşı, emperyalist ülkelerin emellerine de set çekmek
amacıyla dostluk, kardeşlik ve işbirliği çerçevesinde ilişkiler
geliştirmiştir.
Atatürk’ün Ortadoğu’da hayata geçirdiği en önemli dış politika
uygulaması olan Sadabad Paktı, İran’daki Sadabad Sarayı’nda 8
Temmuz 1937’de Türkiye ile İran, Irak ve Afganistan arasında
imzalanmıştır.
Bombay Cronicle’de yayınlanan ve Atatürk’e atfedilen 27 Temmuz 1937
tarihli bir haberde; Atatürk, Batının Ortadoğu’daki emperyalist
emellerine karşı olduğunu şu sözlerle ifade etmiştir:
“…Avrupa bu mukaddes yerlere temellük etmek için yapacağı ilk
adımda bütün İslam âleminin ayaklanıp icraata geçeceğinden şüphemiz
yoktur…”
İran Şahı Rıza Şah, antlaşma üzerine Atatürk’e geçtiği telgrafta;
“İmzacı devletler sizin emperyalistlere karşı açtığınız mücadele
sayesinde var olmuşlardır; bu sonucu, size ve Türk milletine
borçluyuz” demişti.
Anlaşmaya imza atan devletlerin iyi komşuluk ilişkileri içinde bir
birlerine olan saygılarını ve dostluklarını ortaya koyan şu
maddeler, bugün bile Ortadoğu’da yaşanan sorunların nasıl
çözüleceği noktasında önemli ipuçları veriyor.
Madde 1: Taraflar, birbirlerinin içişlerine her türlü
müdahaleden mutlak surette uzak duracak siyaset izlemeyi taahhüt
ederler.
Madde 2: Taraflar, ortak sınırların tecavüzden korunmasına riayet
etmeyi taahhüt ederler.