Bugün yaşadığımız coğrafyada hemen yanı başımızda yaşananları yalnızca siyasi liderlerin tercihleriyle anlamaya çalışıyoruz. Elbette liderlerin politik tercihleri ve tutumları süreçte hayli etkili. Ne var ki yaşananların nedenlerine dair bazı etkenlerin göz ardı edilmesi çözümü geciktiriyor. Örneğin Libya'da, Mısır'da, Suriye'de yaşananları düşünün. Kitlesel halk hareketleri yalnızca bazı politik söylemlerin yükselişe geçmesiyle açıklanabilir mi? Sizce de biraz daha alan açıp, kimi doğal koşulların, onca yıldır gürleyemeyen kıvılcımlara uygun ortam yarattığı tezi üzerinde de durmamız gerekmiyor mu? Örneğin Akdeniz ikliminin doğal sınırlarını çizen güneydeki zeytin ağacı hattının son beş yılda gözle görülür biçimde kuzeye doğru ilerlemesini düşünün. Uzmanlar, Akdeniz'in kuzey sahilindeki bu kuraklaşmanın hava sıcaklığını ortalama 2 derece kadar yükselttiğini söylüyorlar.