Sabah birbirleriyle karşılaşanların ilk konuşma konusu "Duydun
mu dolar kaç lira olmuş" şeklinde bugünlerde... Bir referandum
yapılsa ve halka "Rahip Brunson'u ABD'ye verelim ve doların
değerini düşürelim mi" diye sorulsaydı... Acaba cevap "Evet" mi
yoksa "Hayır" mı çıkardı?
Eski günler
Turgut Özal'ın Türk Lirasına konvertibilite kazandırdığı 1980'lere
kadar hayatımız bir film senaryosu içindeymişiz gibi, gerçeklerden
uzak biçimde geçerdi. Merkez Bankası bürokratları doların,
sterlinin, markın fiyatını belirlerlerdi. 1946'da falan olduğu gibi
kriz birikimi olduğu zamanlarda devalüasyon yapılırdı. Yurtdışına
çıkarken döviz Merkez Bankası'ndan resmi kur fiyatı ile satın
alınırdı. Ama bu alım 200 dolar civarında olabilirdi. İhtiyaç
duyulan miktar ise Kapalıçarşı piyasasından alınırdı ve bu miktar
yurtdışına çıkarken diş macunu tüpü içinde falan gizlenirdi.
Tehlikeli durum
1974 Temmuzunda TRT için Cenevre'deki ateşkes görüşmelerini
izliyordum... İhtiyaç duyduğum para Cenevre'deki bir banka
aracılığı ile gönderilirdi. O bankaya gittiğimde tanıdık Türklerle
karşılaştığım zaman hepsi yüzlerini örtmeye çalışırdı. Çünkü bir
dış bankada hesabı olmak affedilmez bir suçtu o zamanlarda...
"Araştırıcı gazeteci"ye adları çıkanlar kurbanlarına ilk olarak
"Yoksa İsviçre bankalarında hesabınız mı var" diye sorarlardı.
Dolara bağımlılık
Ekonomide dünyaya açık olmanın bedeli, Amerikan dolarına bağımlı
olmakmış. ABD bir ülkenin rejimine takıp o ülkeye yaptırımlar
uyguladığı zaman, ilk adım dolar kullanımının yasaklanması oluyor.
Yaptırımların delindiği ise dolar hareketleri izlenerek
anlaşılıyor. Ve Amerika'nın attığı her adım, hedef ülkenin
parasının dolar karşısında değer kaybetmesi şeklinde yansıyor. Bunu
biz Brunson krizinde gördük. İran, Rusya, Venezüella, Brezilya gibi
ülkelerin paraları da bunu yaşadı.
Krizi iyi yönettik mi?
Burada soru, "Acaba ajan papaz Brunson krizini iyi yönetebildik mi"
şeklinde olabilir. Çünkü Brunson'ın tutukluluğunu ev hapsine
çevirmek yerine doğrudan tahliye kararı çıksaydı daha doğru olmaz
mıydı? Çünkü özellikle ABD Başkan Yardımcısı olan yobaz Evangelist
Pence, Brunson ev hapsine çıktığı anda Türkiye'ye yaptırım
uygulanacağını tweet'lemişti. Ve Allah saklasın mesela FETÖ'cüler
Amerika ile ipler iyice kopsun diye Brunson'a suikast falan
düzenlerlerse, neler olur?
Evet... Doların fiyatı dışında konuştuğumuz bir konu var mı şu
günlerde?