Dünyanın gündemi pek çok insanlık trajedisi, bölgesel ve küresel
ekonomipolitik gerginliklerle dopdoluyken, önümüzdeki 10 yıl
bireysel yaşamınızın gündemine girecek konuları hatırlatan yazıları
da ihmal etmiyoruz. Bunlardan biri de, dünyanın önde gelen kimi
ülkelerinin öncülük ettiği 'nakit paraya karşı savaş.' Bu savaşın
üç önemli gerekçesi var; birincisi nakit para ulusal ve
uluslararası düzeyde organize suç ve terör örgütleriyle mücadeleyi
zorlaştırıyor. İkincisi, nakit para karaborsa ve yer altı
ekonomisinin faaliyetlerini kolaylaştırıyor. Üçüncüsü, dünyanın en
gelişmiş ekonomilerinde bile kayıt dışı ekonomiyi, yani yasal da
olsa, vergilendirilmesi istenmeyen ekonomik ve ticari faaliyetleri
ve sistem dışında tasarruf tutulabilmesini kolaylaştırıyor.
Ancak, insan hakları için önemli çaba gösteren STK'lar, 'nakit
para' kullanımının azaltılmasına yönelik tedbirlerin ekonomik ve
toplumsal özgürlükleri azaltması riskinden hayli şikâyetçiler.
Küresel ölçekte, ilginç içerikleri hayli detaylı tablo, grafik ve
bilgilerle donatarak paylaşan bir dijital medya kuruluşu olan
Visual Capitalist'in derlediği detaylar, 2010-2015 arası nakit
olmayan parasal işlem hacminin yüzde 50 artışla 426 milyar dolara
ulaştığını gösteriyor.
Peki, 'nakit' hâlâ 'kral' ise, 'kral'ın tahtını ülkeler nasıl
sallamaya çalışıyor?
Online bankacılık imkânlarını, akıllı cihazları, mobil ödeme ve
şifreleme teknolojilerini yaygınlaştırarak, ülkeler 'nakit para'
ihtiyacı ve kullanımını azaltmaya kararlılar.
Bununla birlikte, Avustralya'dan Singapur'a, Venezüella'dan ABD ve
Euro Bölgesi'ne ve hatta Hindistan'a, ülkeler yüksek kupürlü ve
nominal değerli paralarını hızla tedavülden kaldırmaktalar. Fransa,
İsveç ve Yunanistan ise nakit işlemlerinin büyüklüğüne kısıtlama
getirdiler ve kırsal bölgelerdeki ATM'lerin sayısını azalttılar.
Güney Kore ise, 2020'ye kadar kâğıt paralarını tamamen ortadan
kaldırmayı hedefliyor.
Sözün özü, Cumhuriyet'in 100. yılına, Türkiye'de de 'nakit para'
kullanımının sınırlandırılacağı düzenlemelerle girme ihtimalini
uzak görmeyelim.