Son zamanların en çok duyduğunuz diyetlerden biri, 'gluten
diyeti' ama biliyorum ki hâlâ 'Glutensiz bir yaşam' denince
birçoğunuzun yüzünde korkutucu bir ifade beliriyor. Glutensiz bir
gün bitmez, o sofra tatlanmaz gibi geliyorsa bilin ki o günler çok
geride kaldı. Artık birçok gıdanın sağlıklı alternatifleri
üretiliyor. Yani daha sağlıklı olmak için hâlâ geç değil!
Bugün beyin hastalıklarına, hafıza kaybına ve bilişsel bozukluklara
karşı dayanıklı, nasıl güçlü ve sağlıklı bir beyin inşa
edebileceğimizden bahsedeceğim.
Ciddi bir beyin hastalığı yaşamış ya da yaşıyor olabilirsiniz.
Sağlıklı bir beyin inşa etmek için, öncelikle proteinde bulunan
amino asitler, sağlıklı karbonhidratlarda bulunan sağlıklı
şekerler, sağlıklı yağlarda bulunan esansiyel yağ asitleri, vitamin
ve mineral bakımından zengin, beyin dostu yiyecekler içeren bir
yeme alışkanlığı edinmeniz gerekiyor.
Bugünkü yazımda fazla gluten tüketiminin vücuda etkileri, glutensiz
bir yaşam için dikkat etmemiz gerekenler ve alternatif sağlıklı
besin ipuçlarıyla beyin sağlığımız için olmazsa olmazlardan
bahsedeceğim.
GLUTEN DİYETİ ZOR DEĞİL
Yukarıda da söylediğim gibi glutensiz bir hayat yaşamak zor gibi
gelebilir, özellikle de market raflarında gün geçtikçe artan gluten
içeren yiyecekleri göz önüne aldığımızda. Ama iyi haber şu ki;
dünya doğal, glutensiz, harika malzemelerle dolu.
Yakın tarihli bir araştırmada, araştırmacılar gluten duyarlılığının
ve çölyak hastalığının şizofreni ve psikoz ile bağlantılı
olabileceğini ortaya koydu. Bilim adamları, şizofreni veya psikoz
hastalarının zihinsel rahatsızlığı olmayanlara göre glutene daha
fazla duyarlılığının olup olmadığını belirlemek için çeşitli
antikor düzeylerini ölçtüler. Şizofreni ve psikoz geçirmiş önemli
sayıda hastada gluten duyarlılığı için yüksek antikor seviyesi
tespit edildi. Zihinsel rahatsızlığı olan hastalarda; zihinsel
rahatsızlıkları olmayanlara kıyasla, glutene karşı reaksiyonlarında
önemli ölçüde farklılık gözlemlendi.
Bu çalışma, gluten için anormal bir bağışıklık tepkisinin bu
zihinsel hastalık formlarıyla karışabileceğini göstermektedir.
Tabii ki daha fazla araştırma gerekiyor, ancak bu çalışma, akıl
hastalığı ile uğraşırken göz önüne alınması gereken önemli bir
yemek listesini de beraberinde getiriyor.
Glutenle savaşta uygulayabileceğimiz en kolay çözümleri şöyle
sıralayabilirim:
Glutensiz bir hayatın en güvenilir yolu, yemeklerinizi evde
hazırlamaktan geçer. Doğru seçilmiş ürünlerle dolu bir kiler
dolabı, çok karışık olmadan sayısız tarif yapmanıza olanak
tanıyacaktır.
Kendinize bir iyilik yapın, mutfağınızdaki meyve ve sebzelerin
sürekli taze ve mevsiminde olmasını dikkat edin. Bu durum
yemeklerinizin sağlıklı, zengin ve çeşitli olmasını sağlar.
HAZIR GIDALARA YÖNEL MEYİN
TAM TAHILLI ÜRÜNLERİ TERCİH EDİN
Vücudunuz sağlıklı karbonhidratları, beyninizin enerji tüketimi
için ihtiyaç duyduğu doğal şekerlere ayırır. Bazılarınızın şeker
bağımlılıklarını bu ifadeyle meşrulaştırdığını tahmin edebiliyorum.
Bununla birlikte vücudunuzun belirli şeker ihtiyacı vardır. Gazlı
içecekler, dondurma, kek, kurabiye veya diğer şekerli gıdalarda
bulunan rafine edilmiş veya konsantre şekerler, kan şekeri
seviyelerinin hızla düşmesine neden olacak hızlı şeker vermeyi
sağlar. Bu tür hızlı şeker artışı, beyin sağlığınız için
zararlıdır; bağışıklık sistemine zararından söz etmiyorum bile!
Bunun yerine beyniniz; meyveler, tam tahıllar ve bakliyat gibi
sağlıklı karbonhidratlardan alacağı devamlı enerjiye ihtiyaç duyar.
Baklagiller hem protein, hem de karbonhidrat bakımından zengindir,
bu nedenle beyin sağlığı için mükemmel bir besin seçeneği haline
gelirler. Glutensiz tahıl ve karbonhidratların arasında kahverengi
pirinç, yabani pirinç, siyah pirinç, badem unu bulunur. Kahverengi
pirinç daha besleyici ve beyaz pirinçten daha iyi bir seçenektir. E
vitamini sunar ve lif açısından yüksektir.
ÖĞÜN ATLAMAYIN
Kan şekeri seviyenizi dengede tutmaya yardımcı olmak için en
azından üç öğün yemek yediğinizden emin olun. Kan şekeri,
beyninizin en iyi performans için ihtiyaç duyduğu yakıttır. Öğün
atlamak, günün belirli saatlerinde şeker ya da şekerlemeler yemek,
ani şeker yükselişlerine sebep olabilir. Bu da takdir edersiniz ki
beyin sağlığınız için tercih etmeyeceğimiz bir şey olacaktır.
Margarin, hamur işi, bisküvi gibi trans yağ, hidrojenize yağ içeren
tüm gıdaları hayatınızdan çıkartın. Trans yağları veya hidrojene
edilmiş yağlar içeren ürünleri evinize sokmayın.
HER GÜN KIRMIZI ET VEYA SÜT ÜRÜNLERİ
TÜKETMEYİN
Kırmızı et ve süt ürünleri, kan kolesterol düzeylerini artırma
eğiliminde olan doymuş yağlar içerir ve vücudunuzun beyninizdeki
beta-amyloid plaklarının üretimini teşvik eder. Bu da Alzheimer
gibi beyin hastalıkları riskinizi artırır. Haftada beş defadan
fazla et veya süt ürünü tüketmeyin. Her öğünde tüketeceğiniz miktar
ise yarım bardak süt veya 170 gram etten fazla olmamalıdır. Kırmızı
et yemediğiniz günlerde 170 gram tavuk, hindi veya balık tercih
edin. Haftanın birkaç günü kendiniz için vejetaryen günü yapın.
Protein açısından zengin olan bazı gıdalar; avokado,
mercimek-fasulye gibi baklagiller, fındık, fındık ezmesi, badem
sütü, soya sütü, fasulye filizidir.