Hür Azerbaycan’ın kurucu lideri Ebulfez Elçibey, su katılmamış bir Turancı idi. Azerbaycan’ın menfaatlerini Türkiye’nin menfaatlerinden ayrı görmediğini ve Türkiye ile kurduğu -en azından kurmaya çalıştığı, bazen Ankara’ya rağmen kurmak için didindiği- stratejik ilişkilerden muradının Azerbaycan’la Türkiye arasında bir birliğin tesisi olduğunu belli ediyordu. Bunun bedelini cumhurbaşkanlığından alaşağı edilerek ödedi. Hiç pişman olmadı ama. Devrilmesinde Ankara’nın da payı olmasına rağmen ölene kadar Türkiye ile birlik fikrini -genel olarak da Turan birliği ülküsünü- savunmaya devam etti. Zaten son nefesini Türkiye’de verdi. *** Elçibey’in yerine geçen Haydar Aliyev, Türkiye ile stratejik ilişkileri dış politikasının merkezine yerleştiren bir lider olmadı tabii. Başta Rusya’nın muazzam nüfuzu olmak üzere bölgesel meydan okunmaları ve uluslararası dengeleri gözeterek ateş hattından uzak durmaya ve ülkesini de uzak tutmaya çalıştı. Azerbaycan ile Türkiye hakkında “Tek millet, iki devlet” sözünü söylemekten geri durmadı ama. Bu sözü, bir dönem siyasi danışmanlığını yapan Azerbaycanlı diplomat ve siyaset bilimcisi Vefa Guluzade fısıldamış olmasın Aliyev’in kulağına? Olabilir.